Bệnh chốc là gì?
Chốc là một bệnh nhiễm khuẩn da rất phổ biến, đặc trưng bởi các thương tổn cơ bản là bọng nước nông, rải rác, nhanh chóng hoá mủ, dập vỡ đóng vảy tiết. Bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, người lớn cũng có thể bị. Bệnh có thể gây các biến chứng tại chỗ và toàn thân nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây bệnh chốc da
Do tụ cầu vàng, liên cầu hoặc phối hợp cả hai.
Yếu tố thuận lợi: tuổi nhỏ, thời tiết nóng ẩm, mùa hè, điều kiện vệ sinh kém hoặc có bệnh da phối hợp như chấy rận, ghẻ, côn trùng cắn, viêm da cơ địa.
Yếu tố làm tăng nguy cơ của bệnh chốc da
Điều kiện vệ sinh: Môi trường sống không sạch sẽ, sống ở nơi đông đúc, vệ sinh kém sẽ dễ mắc bệnh hơn.
Tổn thương da: Một cá nhân đã bị tổn thương da trước đó như thủy đậu, bỏng, viêm da, vết đốt do côn trùng… sẽ dễ bị bệnh chốc hơn.
Suy giảm miễn dịch: Hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm cũng tạo điều kiện để khởi phát bệnh chốc. Trường hợp mắc bệnh chốc do hệ miễn dịch bị suy yếu thường hay xảy ra ở người lớn tuổi.
Dấu hiện và triệu chứng của bệnh chốc
Bệnh chốc lây có các biểu hiện là những mụn nước, bóng nước, sau đó vỡ ra để lại các vết trợt có vảy màu vàng mật ong ở trên da. Bệnh hay gặp ở những vùng da hở như mặt, tay, chân nhưng cũng có thể gặp ở thân mình và các phần khác của cơ thể. Với các thể bệnh khác nhau của chốc sẽ có những triệu chứng nổi bật riêng.
Chốc không bóng nước
Thể bệnh này rất thường gặp, chiếm 70% trường hợp và hay gặp ở trẻ em. Ban đầu, trên da người bệnh xuất hiện những dát, mảng màu hồng có kích thước 2 – 4 mm. Sau đó, tại các vị trí này phát triển thành mụn nước hay mụn mủ. Các mụn nước hay mụn mủ không lớn lên thành bóng nước mà vỡ tạo thành vết trợt có vảy màu vàng mật ong. Khi lành, các vết trợt này không để lại sẹo.
Bất kỳ vùng da nào trên cơ thể đều có thể bị nhưng mặt và tay chân hay bị nhất. Khi bị chốc ở da đầu, các mảng tóc có thể bong ra và để lại các vảy kèm theo đau da đầu. Người bệnh thường nổi hạch kèm theo các mụn nước, mụn mủ hay vết trợt.
Chốc bóng nước
Thể bệnh này ít gặp hơn thể chốc không bóng nước và thường gặp ở trẻ sơ sinh. Ban đầu, trên da người bệnh nổi những mụn nước nhỏ. Sau đó, các mụn nước này lớn dần thành bóng nước có kích thước 1 – 2 cm. Các bóng nước chứa dịch vàng trong, sau đó chuyển sang màu vàng đậm và rất dễ vỡ.
Sau 1 – 3 ngày, các bóng nước thường tự vỡ và để lại một dát màu đỏ có viền da mỏng xung quanh và khi lành không để lại sẹo. Các bóng nước có thể gặp ở mặt, thân mình, tay, chân nhưng ít gặp ở da đầu. Người bệnh thường không có các triệu chứng nào khác ngoài các bóng nước. Một vài trường hợp có sốt, mệt mỏi hay tiêu chảy nhưng không bị nổi hạch.
Chốc loét: Dấu hiệu ban đầu rất giống chốc không có bọng nước. Tuy nhiên, vết chốc không khô lại thành vỏ mà tiến triển thành loét. Vết loét hoại tử lõm ở giữa, rất lâu lành và để lại sẹo.
Các biến chứng của bệnh chốc
Chốc lở là bệnh không khó điều trị và ít để lại biến chứng. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp hiếm gặp, chốc lở có thể để lại nhiều di chứng nặng nề như:
Viêm mô tế bào
Biến chứng viêm mô tế bào xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào các lớp da ở sâu bên trong. Vùng tổn thương sẽ gặp tình trạng ửng đỏ, sưng viêm, đau nhiều, thậm chí gây sốt cho người bệnh. Viêm mô tế bào được điều trị bằng liệu pháp kháng sinh đường uống. Để giảm đau, bác sĩ có thể chỉ định dùng các thuốc giảm đau như paracetamol…
Vảy nến thể mảng
Vảy nến thể mảng là tổn thương da không lây nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên, sau một đợt bệnh nhiễm trùng. Tình trạng này gặp nhiều hơn sau nhiễm trùng hầu – họng, nhưng đôi khi cũng sẽ thấy ở trẻ bị bệnh chốc lở.
Vảy nến thể mảng gây ra những mảng vảy nhỏ màu đỏ, hình giọt nước. Chúng mọc rải rác ở ngực, cánh tay, chân và trên da đầu. Biến chứng này được kiểm soát bằng các kem bôi kháng khuẩn – dưỡng ẩm da. Trong một số trường hợp, bệnh sẽ tự biến mất hoàn toàn sau vài tuần điều trị.
Sốt tinh hồng nhiệt (Scarlet Fever)
Đây là một dạng nhiễm trùng do vi khuẩn rất hiếm gặp, biểu hiện bằng các nốt phát ban đỏ hồng mọc khắp cơ thể. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như đau mỏi, buồn nôn và nôn.
Sốt tinh hồng nhiệt có thể được đẩy lùi nhanh chóng bằng thuốc kháng sinh. Cha mẹ cần lưu ý đây là bệnh dễ lây lan, nên cần cách ly trẻ cho đến khi khỏi bệnh.
Sẹo
Chỉ vết chốc loét mới có nguy cơ để lại sẹo trên da. Chốc loét thường gặp khi người bệnh cào gãi mạnh vào vết bọng nước, vảy da hay tổn thương hở. Để ngăn ngừa vi khuẩn ăn sâu, lan rộng gây chốc loét, cần sử dụng dung dịch kháng khuẩn hiệu lực mạnh như Dizigone để lau rửa, vệ sinh vết chốc thường xuyên.
Các biến chứng khác
Ngoài các biến chứng trên, bệnh chốc lở còn có thể để lại những hậu quả như:
- Nhiễm trùng huyết
- Hội chứng bỏng da do tụ cầu
- Viêm cầu thận cấp sau nhiễm liên cầu.
- Các biến chứng này rất hiếm gặp, nhưng di chứng để lại là vô cùng nguy hiểm. Cách tốt nhất để ngăn ngừa là điều trị bệnh ngay từ giai đoạn sớm, tránh để tổn thương lan rộng, ăn sâu
Điều trị bệnh chốc da
Điều quan trọng nhất trong việc chữa trị bệnh chốc lở là vệ sinh kỹ lưỡng, thoa kem và thuốc mỡ có phương pháp, ngăn ngừa đừng để khô da, đừng gãi, giảm bớt những nguyên nhân gây khó chịu và tránh những thực phẩm gây bệnh đã được biết đến. Nắng và tắm nước muối có hiệu quả tốt đối với bệnh chốc lở ở mức độ nhẹ và trung bình. Việc tắm thường xuyên với thuốc tím có tác dụng phòng ngừa quan trọng về đợt cấp của bệnh chốc lở.
Trong hầu hết các trường hợp, việc dùng kem cortison là cách chữa bệnh cần thiết. Việc sử dụng các loại kem này là an toàn, khi sử dụng liều lượng đúng ở đúng vị trí của cơ thể. Sau khi kiểm soát được bệnh chốc lở, điều quan trọng là giảm nồng độ của kem cortisone và có thể tăng khoảng cách giữa các lần sử dụng. Việc sử dụng đúng kem cortisone không liên quan đến bất kỳ nguy cơ tác dụng phụ. Hãy hỏi bác sĩ của bạn cho một lịch trình điều trị / giảm.
Có thể nói cách tổng quát là bạn phải dùng thuốc đủ mạnh trong thời gian đủ lâu. Khi dùng thuốc nhẹ quá, bạn sẽ không có sự kiểm soát về bệnh chốc lở. Khi có kết quả kém, toàn bộ việc chữa trị bằng cortison sẽ không có công hiệu. Kết quả là bệnh chốc lở thường trở nên tệ hại hơn. Điều quan trọng là phải nhận thức được rằng tác dụng kém từ kem cortisone có thể do nhiễm trùng xuất hiện ở bệnh chốc lở, phải được điều trị bằng kháng sinh, tại chỗ hay tổng thể.
Khi bệnh chốc lở của một đứa trẻ tái phát khi đã bị từ trước, bạn có thể bắt đầu dùng kem có chất hữu cơ nhóm 2 hoặc 3. Khi tình trạng bệnh nằm trong tầm kiểm soát, bạn có thể thoa kem thưa hơn, cứ 2-3 ngày một lần. Khi bệnh chốc lở đã khả quan, bạn nên tiếp tục thoa kem 2-3 ngày 1 lần.
Nếu da đã lành, tiếp tục sử dụng 1-2 lần mỗi tuần trong ít nhất 2-4 tuần, để đảm bảo kết quả tốt nhất có thể. Người ta khuyến cáo rằng phải sử dụng kem dưỡng ẩm vào buổi sáng và buổi tối và sau khi tắm, cũng như trong thời gian còn nguyên vẹn, da không bị chốc lở.
Trong thời gian bị chốc lở, tắm kali permanganate có thể được sử dụng hàng ngày hoặc cách ngày.
Các phương pháp phòng ngừa bệnh chốc
Luôn để cơ thể trẻ được thoáng mát: nơi ở rộng rãi, quần áo vải mỏng thoáng, thấm mồ hôi, tránh để hở da nhiều làm phát sinh bệnh và lây lan.
Cha mẹ nên dạy trẻ chơi ở chỗ sạch, tránh bụi, tránh chơi gần các vật cứng nhọn, hạn chế chơi gần vật nuôi, tránh côn trùng nhằm giúp bảo vệ da trẻ không bị xây xát.
Tắm rửa thường xuyên cho trẻ bằng nước sạch để luôn giữ cho trẻ trong tình trạng vệ sinh sạch sẽ. Thay và giặt sạch quần áo mỗi ngày. Cắt tóc, cắt móng tay ngắn gọn để da không bị đọng chất tiết, mồ hôi dễ gây nhiễm trùng.
Đảm bảo cho trẻ uống nước đầy đủ, ăn nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế đồ ngọt.
Tránh ở lâu những nơi ẩm thấp, thiếu ánh sáng, để côn trùng đốt.
Điều trị sớm và tích cực, tránh chà xát, gãi dễ gây biến chứng.
Xem thêm bài viết vể bệnh da – nhiễm khuẩn: Bệnh hạt cơm
