Viêm loét giác mạc do nấm là tình trạng phần giác mạc bị tổn thương, mất lớp biểu mô giác mạc có kèm theo nhiễm nấm vào lớp nhu mô hoặc nội mô giác mạc. Viêm giác mạc gây đau đớn, giảm thị lực, nhạy cảm với ánh sáng, tăng tiết nước mắt hoặc dịch tiết từ mắt. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra những vấn đề nghiêm trọng, bệnh nhân bị giảm thị lực thậm chí nghiêm trọng hơn là mù lòa.
Viêm loét giác mạc là gì?
Viêm loét giác mạc do nấm là một nhiễm trùng giác mạc, là tình trạng mất lớp biểu mô , kèm theo nhiễm nấm ở lớp nhu mô hoặc nội mô giác mạc.
Nguyên nhân gây bệnh:
Nhiều loại nấm có thể gây viêm loét giác mạc:
- Aspergillus Fumigatus
- Fusarium Solant
- Candida Albicans
- Histoblasma
- Cephalosporum,…
Triệu chứng của bệnh viêm loét giác mạc do nấm
- Viêm loét giác mạc do nấm thường xuất hiện khi bụi bay vào mắt, cành cây hay lá cây quẹt vào mắt. Người bệnh thấy đau nhức mắt, đỏ mắt, cảm giác cộm chói, sợ ánh sáng, chảy nước mắt và nhìn mờ.
- Khi khám thực thể, hình ảnh điển hình của viêm giác mạc do nấm là ổ loét hình tròn hoặc hình oval, ranh giới rõ, đáy ổ loét thường phủ lớp hoại tử dày, khô và đóng vảy gồ lên trên bề mặt giác mạc. Vị trí xung quanh ổ loét có đám thẩm lậu như bông ở nhu mô giác mạc, ... Lượng mủ tiền phòng tăng giảm bất thường.
- Để chẩn đoán chính xác viêm giác mạc do nấm, bác sĩ có thể cạo nhẹ trên mắt để lấy một mẫu tổn thương trên mắt và làm xét nghiệm tìm tế bào nấm. Có nhiều phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng như soi tươi, soi trực tiếp, nuôi cấy định danh, kỹ thuật ELISA, kỹ thuật PCR,...
- Soi tươi: Phương pháp xác định kết quả nhanh, xác định được có nấm hay không có nấm nhưng chỉ phát hiện được nấm sợi khó phát hiện được nấm men.
- Soi trực tiếp: Các kỹ thuật thường dùng để chẩn đoán nấm là: Nhuộm gram, nhuộm đơn xanh metylen, nhuộm Giemsa, nhuộm P.A.S.
- Nuôi cấy định danh loài nấm: Đa số các loài nấm gây viêm loét giác mạc chỉ trong 2-3 ngày đã mọc nhưng cũng có những trường hợp phải tới 5-7 ngày nấm mới mọc. Thạch Sabouraud có thêm kháng sinh gentamycin hoặc chloramphenicol để ở nhiệt độ < 30 độ C là môi trường thích hợp để nuôi cây nấm. Để định danh loài nấm gây bệnh phải dựa vào quan sát đại thể, vi thể và tính chất sinh lý của nấm sau khi đã được nuôi cấy trên môi trường.
Phương pháp điều trị bệnh
Nguyên tắc chung
- Điều trị bằng cách phối hợp các loại thuốc kháng nấm đặc hiệu, phối hợp với thuốc kháng sinh tra tại mắt để phòng bội nhiễm.
- Thuốc chống viêm non-steroid tra tại mắt, uống.
- Dinh dưỡng: Tăng cường hàn gắn tổn thương: Tra tại mắt, uống.
- Phối hợp điều trị triệu chứng và biến chứng.
- Phối hợp điều trị ngoại khoa khi cần thiết.
Điều trị cụ thể
- Tại mắt:
- Natamycin: Tra mắt 10 – 15 lần mỗi ngày tuỳ mức độ nặng của bệnh.
- Ketoconazole: Tra mắt 10 - 15 lần mỗi ngày.
- Ngoài ra có thể phối hợp dùng amphotericin B pha với glucose 5% để nhỏ mắt với nồng độ 0,15% hoặc truyền rửa mắt liên tục với nồng độ 0,02%.
- Nếu ổ loét nặng kèm theo mủ tiền phòng có thể tiêm tiền phòng amphotericin B (mỗi lần tiêm 5µg/0,1 ml), có thể tiêm 2 hoặc 3 lần cách nhau 1 tuần. Nếu ổ thẩm lậu đặc có thể tiêm nhu mô giác mạc (với liều lượng như tiêm tiền phòng).
- Chấm lugol 5% vào ổ loét hàng ngày.
- Điện di IK 2% hàng ngày.
- Chống viêm non – steroid: tra mắt indomethacin.
- Giãn đồng tử, liệt cơ thể mi: Atropin 1 – 4% tra mắt 4 lần mỗi ngày. Nếu đồng tử không giãn phải tiêm tách dính mống mắt (tiêm dưới kết mạc bốn điểm cạnh rìa) hỗn hợp: Atropin 1% và Adrenalin 0,1%.
- Tăng cường dinh dưỡng.
- Toàn thân: Intraconazole 0,1g ngày uống 2 viên uống một lần sau ăn trong 20 đến 30 ngày.
Lưu ý: Các thuốc uống chống nấm chống chỉ định dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú. Có thể dùng thuốc kéo dài tuỳ theo tiến triển của bệnh nhưng phải kiểm tra chức năng gan định kỳ cho bệnh nhân.
- Uống: Các vitamin.
- Hạ nhãn áp: Khi loét giác mạc gây tăng nhãn áp. Uống acetazolamide 250 mg ngày 2 viên chia 2 lần. Cần phối hợp với uống Kaldium 0,6 g, 2 viên mỗi ngày chia 2 lần để tránh mất kali.
- Chống chỉ định tuyệt đối dùng corticoid.
Phương thức phòng bệnh
- Người bệnh phải luôn giữ gìn mắt sạch sẽ và tránh các sang chấn.
- Khi bị chấn thương mắt (đặc biệt là chấn thương trên giác mạc) cần phải đến ngay các cơ sở y tế để rửa mắt và tra mắt bằng thuốc sát khuẩn (Betadin 5%).
- Cần theo dõi chặt chẽ tổn thương trên giác mạc.
*Bài viết tham khảo dữ liệu từ Bộ y tế
Tham khảo thêm bài viết: Nguyên nhân gây bệnh viêm kết giác mạc mùa xuân
