Viêm tuyến giáp Hashimoto là bệnh gì ?

1. Viêm tuyến giáp Hashimoto là gì

Viêm tuyến giáp Hashimoto, hay còn gọi là bệnh Hashimoto, là một bệnh tự miễn, do rối loạn hệ miễn dịch làm chống lại chính mô của cơ thể. Đối với bệnh Hashimoto, mô chính là tuyến giáp, sẽ dẫn đến bệnh nhược giáp, là một tình trạng mà tuyến giáp không sản xuất được các hoocmon mà cơ thể cần.

Các đặc điểm của bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto:

Tuyến giáp thâm nhiễm rất nhiều thế bào lympho, tuyến giáp bị xơ hóa, teo tế bào tuyến giáp, đồng thời sẽ xuất hiện nhiều tế bào ái toan mạnh.

Đây là một biểu hiện viêm mãn tính thâm nhiễm tế bào lympho.

2. Nguyên nhân bị bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto

Đến ngày nay, bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto vẫn chưa được công bố nguyên nhân một cách chính thức, nhưng có nhiều yếu tố được cho là nguyên nhân dẫn đến các bệnh nhân mắc bệnh này ngày càng nhiều:

Gen di truyền: Những bệnh nhân mắc bệnh thường có tiểu sử gia đình.

Hoocmon: ảnh hưởng bệnh lên nữ giới nhiều hơn gấp 7 lần nam giới, vì thế, các hoocmon giới tính cũng có vai trò quyết định đến nguyên nhân gây bệnh. Đặc biệt, một vài phụ nữ còn mắc bệnh thời kỳ đầu mang thai

Tăng iod một cách quá mức cho phép.

Phơi nhiễm phóng xạ: có một vài báo cáo cho rằng, bệnh viêm tuyến giáp có dấu hiệu gia tăng ở những bệnh nhân phơi nhiễm phóng xạ, như vụ nổ bom ở Nhật Bản, hay những người điều trị bệnh ung thư máu bằng phương pháp xạ trị.

3. Chẩn đoán

Lâm sàng

Viêm giáp Hashimoto có thể được chẩn đoán do các biểu hiện của viêm tuyến giáp hoặc các dấu hiệu của rối loạn chức năng giáp.

Các biểu hiện viêm tại tuyến giáp: Tuyến giáp lớn gần đây, có khi kèm triệu chứng đau mơ hồ ở tuyến giáp, trong giai đoạn này có khi phát hiện một biểu hiện nhiễm độc giáp nhẹ.

Tuyến giáp có thể lớn lan toả cả hai thùy, đối xứng, theo hình dạng của tuyến giáp, mật độ đàn hồi. Cũng có thể gặp một tuyến giáp không đều đặn, có nhiếu nốt nhỏ, không đối xứng, trội lên ở một thùy, tạo một vùng cứng chắc.

Có thể gặp trường hợp tuyến giáp lớn đè ép các cơ quan lân cận gây khó nuốt nhẹ do đè ép thực quản, thay đổi giọng nói do đè ép dây thần kinh quặt ngược...

Dấu hiệu suy giáp: Một số trường hợp các biểu hiện suy giáp giúp hướng tới chẩn đoán. Tuyến giáp lớn kèm suy giáp ở người lớn rất gợi ý chẩn đoán viêm giáp Hashimoto. Riêng ở người già, viêm giáp Hashimoto có thể gặp dưới dạng một bệnh cảnh suy giáp nặng với tuyến giáp teo, cứng (trước đây gọi là suy giáp vô căn).

Cận lâm sàng

Các xét nghiệm thường quy ít hữu ích trong chẩn đoán. Tốc độ lắng máu tăng nhẹ, điện di protein thấy gammaglobulin tăng.

Thăm dò giúp chẩn đoán: Hormon giáp giảm, TSH tăng, Thyroglobulin tăng.

Độ tập trung I131 tại tuyến giáp giảm.

Xạ hình tuyến giáp thấy tuyến giáp trắng trong phần lớn các trường hợp. Chỉ nên làm xạ hình tuyến giáp trong trường hợp độ tập trung iod phóng xạ không quá thấp, hình ảnh tuyến giáp lớn thường đối xứng, không đồng chất, iod tập trung không đồng đều, từng vùng đậm nhạt khác nhau.

Siêu âm tuyến giáp là phương tiện rất có giá trị trong chẩn đoán, thấy hình ảnh tuyến giáp không đồng chất.

Xét nghiệm miễn dịch học giúp chẩn đoán xác định: TPO Ab và Tg Ab dương tính trong hầu hết các trường hợp Hashimoto, trong đó TPO Ag nhạy hơn (TPO Ab: 90- 100%, Tg Ab: 90%). Ngoài ra các kháng thể khác cũng hiện diện nhưng tỷ lệ thấp hơn nhiều: TBI Ab (Thyrotropin binding inhibiting antibodies) 15-20%, TGI (Thyroid growth immunoglobulin), TGBI (Thyroid growth blocking immunoglobulin), kháng thể kháng T3, T4, kháng thể kháng thụ thể TSH loại ức chế.

Chọc hút sinh thiết tuyến giáp bằng kim nhỏ cũng giúp chẩn đoán: thấy hình ảnh thâm nhiễm rất nhiều tế bào lympho và hiện diện tế bào Hurthle (là tế bào nang giáp dị sản ái toan - tế bào Hurthle cũng có thể gặp trong u giáp lành tính hoặc ác tính).

4. Biến chứng

Biến chứng chính của viêm giáp Hashimoto là dẫn đến suy giáp. Ở các người bệnh trẻ chỉ có 10-15% với bệnh cảnh tuyến giáp lớn kèm suy giáp sẽ đưa đến suy giáp vĩnh viễn. Ở người già thường gặp biến chứng suy giáp vĩnh viễn hơn, với một bệnh cảnh dương tính với các test tự kháng thể và TSH tăng cần điều trị lâu dài.

Hiếm khi viêm giáp Hashimoto dẫn đến một bệnh cảnh Lymphoma tuyến giáp, tuy nhiên hai bệnh cảnh này có liên quan với nhau hay không, cho đến nay vẫn chưa được rõ. Lymphoma tuyến giáp biểu hiện bởi sự tăng nhanh thể tích tuyến giáp dù đang được điều trị hormon liên tục. Lymphoma tuyến giáp được chẩn đoán dựa trên kết quả phẫu thuật, sinh thiết.

Chưa tìm thấy bằng chứng adenocarcinoma giáp xảy ra nhiều hơn trên viêm giáp Hashimoto, tuy nhiên hai bệnh này có thể đồng thời xảy ra trên tuyến giáp của người bệnh. Cần nghĩ đến ung thư giáp khi có nốt cứng ở tuyến giáp không cải thiện với điều trị tích cực với hormon giáp. Cần sinh thiết bằng kim nhỏ để làm rõ chẩn đoán.

5. Điều trị

Corticoid không hiệu quả trên diễn tiến tự miễn của viêm giáp Hashimoto. Thuốc chỉ có chỉ định trong rất ít trường hợp có viêm tại chỗ rõ.

Điều trị chủ yếu là hormon thay thế với L.Thyroxin liều trung bình: 80- 100µg/ngày, uống ngày 1 lần, nhằm ức chế TSH và điều chỉnh sự suy giáp. Không nên dùng T3 vì thuốc tác dụng mạnh, có thể làm người bệnh khó chịu và phải uống 2 lần/ngày.

Về phẫu thuật: Rất hiếm khi có chỉ định.

Lưu ý: Viêm tuyến giáp Hashimoto có thể cùng tồn tại với Basedow hay kết hợp các bệnh tự miễn khác nên cần tầm soát những bệnh đi kèm.

Bệnh nhân viêm giáp Hashimoto cần được kiểm tra chức năng tuyến giáp hàng năm. Cần được đặc biệt chú ý trong giai đoạn có thai, con bú.

Xem thêm bài viết khác: Viêm kết mạc dị ứng cấp tính có những cách điều trị nào?