
PHÌNH ĐỘNG MẠCH CHỦ LÀ GÌ?
Động mạch chủ là động mạch lớn nhất cơ thể, xuất phát từ tim và đi qua giữa ngực - bụng để dẫn máu đến các tạng và toàn bộ cơ thể.
Khi thành động mạch chủ suy yếu do tuổi tác, bệnh tật hay chấn thương, hiện tượng phình bắt đầu xuất hiện. Tùy theo vị trí phình mà phân biệt ra: phình động mạch chủ ngực, phình động mạch chủ bụng, phình động mạch chủ ngực - bụng. Khi thành khối phình yếu dần sẽ đưa đến nguy cơ vỡ khối phình gây chảy máu ồ ạt. Đây là biến chứng rất nặng, tỷ lệ tử vong lên đến 82%.
Tùy theo kích thước và tốc độ lớn của phình động mạch chủ, việc điều trị thay đổi từ theo dõi thận trọng cho đến phẫu thuật cấp cứu
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA PHÌNH ĐỘNG MẠCH CHỦ
Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm: tuổi ≥ 60, hút hoặc nhai thuốc lá, xơ mỡ động mạch (tích tụ mỡ ở thành động mạch), nam giới, tiền sử gia đình có người mắc bệnh này, các bệnh của mô liên kết.
PHÌNH ĐỘNG MẠCH CHỦ BỤNG
Triệu chứng
Các phình động mạch chủ bụng thường to lên chậm và thường đa số không có triệu chứng gì kèm theo nên bệnh khó phát hiện cho đến lúc vô tình phát hiện được. Vì vậy, phình động mạch chủ bụng được gọi là kẻ giết người thầm lặng.
Trong khi thăm khám, bác sĩ có thể phát hiện một khối đập theo nhịp mạch trong bụng.
Khi phình động mạch chủ bụng to lên, một số người có thể tự nhận thấy:
- Có nhịp đập gần vùng rốn
- Đau liên tục và sâu trong bụng, hoặc đau bên cạnh bụng
- Đau lưng
Các nghiệm pháp chẩn đoán
- Đặt ống nghe ở bụng: nghe tiếng đập
- Siêu âm bụng
- Chụp cắt lớp
- Chụp cộng hưởng từ
Điều trị
Nếu khám thấy phình động mạch chủ bụng có nguy cơ vỡ thì cần phải điều trị. Hiện nay, có hai phương pháp điều trị phình động mạch chủ bụng
Phẫu thuật mở: Người bệnh sẽ phải trải qua ca phẫu thuật mở ở vùng bụng để cắt bỏ đoạn động mạch chủ bị tổn thương và thay thế bằng một ống ghép nhân tạo. Phương pháp này được thực hiện dưới gây mê, mất từ 3 - 4 giờ. Sau đó, người bệnh cần 1 tháng trở lên để hồi phục hoàn toàn.
Can thiệp nội mạch: là phương pháp xâm nhập tối thiểu thông qua lỗ mở động mạch đùi. Người bệnh sẽ được đặt một ống ghép nhân tạo vào bên trong đoạn phình động mạch chủ bụng. Phương pháp này mất khoảng 2 giờ và thời gian nằm viện của người bệnh chỉ còn từ 2 - 4 ngày.
PHÌNH ĐỘNG MẠCH CHỦ NGỰC
Triệu chứng
Đa số không có triệu chứng nên căn bệnh này thường được gọi là kẻ giết người thầm lặng. Khi phình, động mạch chủ ngực to lên, một số người bệnh có thể bị: đau ở ngực, đau lưng, khàn giọng, ho hoặc khó thở.
Các nghiệm pháp chẩn đoán
- Chụp X-quang ngực
- Siêu âm tim và/hoặc siêu âm tim qua thực quản để khảo sát các buồng tim, các van và động mạch chủ.
- Chụp cắt lớp
- Chụp cộng hưởng từ
Điều trị
Khi phình, động mạch chủ ngực có nguy cơ vỡ nên người bệnh cần được điều trị sớm. Có hai phương pháp điều trị:
Phẫu thuật mở: Người bệnh phải trải qua cuộc phẫu thuật mở vùng ngực hoặc bụng, cắt bỏ đoạn phình động mạch chủ ngực và thay bằng một ống ghép nhân tạo. Phương pháp này mất từ 4 - 6 giờ và người bệnh cần từ 12 - 24 tuần để hồi phục hoàn toàn.
Can thiệp nội mạch: Là phương pháp xâm nhập tối thiểu: rạch một vết nhỏ ở động mạch đùi để qua đó đưa lên đoạn phình động mạch chủ ngực một ống ghép (giá đỡ). Việc này sẽ loại bỏ phình động mạch chủ ngực và giảm nguy cơ khối phình bị vỡ. Phương pháp này mất từ 4 – 6 giờ và người bệnh cần khoảng 4 - 6 tuần để hồi phục
TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC PHÁT HIỆN BỆNH SỚM
Tại sao bạn cần được sàng lọc?
Người bệnh thường không nhận biết mình bị phình động mạch chủ vì bệnh không có triệu chứng. Thường người bệnh chỉ biết khi bệnh ở vào giai đoạn trễ hoặc đã có biến chứng, tỷ lệ tử vong ở giai đoạn này rất cao.
Do đó, bằng cách tham gia sàng lọc, chúng ta có thể phát hiện sớm bệnh phình động mạch chủ để theo dõi và chữa trị đúng thời điểm. Sàng lọc sẽ làm giảm đáng kể các biến chứng của căn bệnh nguy hiểm này.
Sàng lọc bằng cách nào?
Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, chúng tôi áp dụng biện pháp đơn giản là siêu âm bụng (để tầm soát phình động mạch chủ bụng) hoặc chụp X-quang ngực và siêu âm tim (để tầm soát phình động mạch chủ ngực). Các biện pháp này không xâm lấn và không ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
Trong khi sàng lọc, chúng tôi sẽ giải thích những thắc mắc của bạn và sẽ cho bạn biết kết quả siêu âm ngay sau đó.
Xem thêm các bài viết khác tại đây
Nguồn: TS.BS Nguyễn Hoàng Định, ThS.BS Võ Tuấn Anh - Tạp chí sống khỏe - ĐH Y Dược TP.HCM
Viết bình luận