NGŨ VỊ TỬ - VỊ THUỐC QUÝ VỚI NHIỀU CÔNG DỤNG SỨC KHỎE

Ngũ vị tử - danh pháp khoa học là Schisandra chinensis Schisandraceae, là một loài thực vật có nguồn gốc từ miền Bắc Trung Hoa. Quả của cây vừa được dùng làm thực phẩm, vừa được dùng làm thuốc.

Ngũ vị tử được phân vào nhóm adaptogens. Adaptogens là một nhóm các chất tự nhiên được cho là có tác dụng kích thích sức đề kháng của cơ thể chống lại các tác nhân gây căng thẳng về thể chất, môi trường và cảm xúc. Các chất hóa học trong cây ngũ vị có tác dụng cải thiện chức năng gan và bổ sung năng lượng, cải thiện sức bền và khả năng vận động.

Đặc điểm nhận dạng bao gồm:

• Có dây leo to, chiều dài từ 5m đến 7m hoặc đôi khi có thể dài hơn. Thân cây có màu nâu xám kèm theo nhiều nốt sẩn.
• Lá cây có hình trứng mọc so le dọc theo chiều dài dây leo, gốc thuôn hẹp, đầu có mũi nhọn, mép lá có những khía nhỏ, mặt trên màu sẫm và nhẵn, mặt dưới có lông ngắn ở gân lá non.
• Hoa đơn tính, khác gốc: tràng có 6– 9 cánh, màu vàng trắng, có mùi thơm.
• Cây ra quả có hình cầu với đường kính 5-7mm, khi chín màu đỏ sẫm thành từng chùm.
• Hoa ngũ vị tử nở vào khoảng tháng 5-7 và ra quả chín vào tháng 8-9.

1. Cơ chế tạo ra tác dụng của ngũ vị tử?

Các hoạt chất trong hạt dược liệu cải thiện chức năng gan bằng cách kích thích các enzym trong gan và thúc đẩy sự phát triển của tế bào gan, ngoài ra còn có thể giúp cơ thể có nhiều năng lượng hơn, giúp cải thiện sức bền và khả năng phối hợp.

2. Công dụng

• Cải thiện sức khỏe tinh thần, cải thiện khả năng tập trung.
• Hỗ trợ điều trị viêm gan nhờ làm giảm nồng độ enzym glutamic-pyruvic transaminase (SGPT) trong máu ở những người bị viêm gan.

Ngoài ra còn được sử dụng trong một số bệnh lý sau:

• Cải thiện khả năng vận động thể lực và sức bền.
• Sốt Địa Trung Hải di truyền ở trẻ em.
• Viêm phổi. Nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng dùng kết hợp rhodiola, schisandra và nhân sâm Siberia (nghiên cứu của Viện Thảo dược Thụy Điển) hai lần mỗi ngày trong 10-15 ngày làm giảm nhu cầu sử dụng kháng sinh và cải thiện chất lượng cuộc sống ở những người bị viêm phổi khi so sánh với chăm sóc tiêu chuẩn.
• Độc tính do thuốc tacrolimus. Nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng việc dùng chiết xuất ngũ vị tử (Công ty dược phẩm Hezheng, Thành Đô, Trung Quốc) cùng với thuốc ức chế miễn dịch tacrolimus làm giảm một số tác dụng phụ của thuốc ở những người được ghép gan.
• Bệnh tiểu đường.
• Huyết áp cao.
• Chống say tàu xe.
• Ngăn ngừa lão hóa sớm.

Hiện tại bằng chứng khoa học cho các công dụng này vẫn còn hạn chế, nhưng ngũ vị tử đã được sử dụng từ lâu đời ở và cho thấy hiệu quả.

3. Tác dụng phụ