1. Mất ngủ là gì?
Mất ngủ là một trong các loại rối loạn giấc ngủ. Người bị mất ngủ có thể gặp một trong các vấn đề như:
- Khó đi vào giấc ngủ.
- Thường xuyên thức giấc giữa đêm.
- Thức dậy sớm hơn mong đợi và không ngủ lại được
2. Vì sao hậu COVID-19 gây mất ngủ?
Covid-19 là bệnh nhiễm trùng hệ thống, sau khi khỏi bệnh độc tố của virus vẫn tồn tại trong nhiều cơ quan, bộ phận cơ thể như phổi, gan, cơ, thận, khớp, da, thần kinh... gây di chứng, xảy ra ở tuần 2-4 sau khi khỏi bệnh.
Một bệnh nhân thường bị nhiều di chứng cùng lúc, phổ biến là mệt mỏi, đau tức ngực, ho kéo dài, thở hụt hơi kèm theo căng thẳng, lo âu. Nỗi sợ hãi bệnh tật khiến người bệnh dễ mất ngủ, đầu giấc khó ngủ, hay tỉnh giấc bất chợt, khó duy trì giấc ngủ... gọi chung là rối loạn giấc ngủ.
Biến chủng Omicron đang lưu hành phổ biến tại TP HCM, đặc trưng của chủng này là ho, sốt, đau rát họng nhiều, nhức đầu kéo dài, giảm thể lực, thở hụt hơi nên gây tình trạng stress và rối loạn giấc ngủ hậu Covid-19 nhiều hơn. Trung bình khoảng 20-25% (khoảng 40-50 người) trong tổng số bệnh nhân đến khám hậu Covid-19 tại Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM ghi nhận tình trạng mất ngủ. Trong đó, nhiều người cho biết họ đã mất ngủ nguyên tuần, phụ nữ nhiều hơn nam giới.
Rối loạn giấc ngủ kéo dài không được can thiệp, điều trị dễ khiến người bệnh gặp nhiều vấn đề sức khỏe hơn, làm kiệt quệ thể chất và tinh thần. Họ không còn năng lượng làm việc, người luôn mệt mỏi, đau dạ dày, đánh trống ngực. Thậm chí, những người đã có rối loạn lo âu, mất ngủ trước đó có thể bị trầm cảm, suy nghĩ tiêu cực tự làm hại bản thân.
Trường hợp mất ngủ nhẹ, các bác sĩ sẽ điều trị bằng thuốc, song song với điều trị các di chứng hậu Covid-19 kèm theo khác. Trường hợp bệnh nhân mất ngủ cấp tính (dưới 3 tháng) có khả năng hồi phục hoàn toàn khá cao. Riêng nhóm bệnh nhân trước khi mắc Covid-19 đã mất ngủ mạn tính, Covid-19 làm bệnh nặng hơn thì khả năng hồi phục thấp hơn.
Ngoài thuốc, người bệnh cũng được hướng dẫn thực hành chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, vận động khoa học, điều độ. Đặc biệt, bạn nên tránh tự sử dụng, lạm dụng các loại thuốc ngủ thuộc nhóm benzodiazepine (như seduxen) vì chúng có nhiều tác dụng phụ, dễ gây nghiện khiến việc điều trị rối loạn giấc ngủ khó khăn hơn.
Khoảng 40% dân số bị mất ngủ trong thời gian đại dịch, trong khi tỉ lệ này trước đây là 24%. Thói quen ngủ của chúng ta cũng thay đổi trong thời đại COVID-19, liên quan đến giãn cách xã hội, các vấn đề tâm lý hoặc chính COVID-19 gây ra.
3. Các cách điều trị mất ngủ hậu Covid-19 có thể áp dụng
- Giữ phòng ngủ yên tĩnh, đủ tối, nhiệt độ thích hợp, nệm, gối thoải mái.
- Có thể nghe "tiếng ồn trắng" (white noise) hoặc nghe nhạc nhẹ nhàng trước giờ ngủ.
- Tránh uống trà, café trong vòng 6-8 giờ trước giờ ngủ.
- Tránh hút thuốc trước giờ ngủ.
- Tránh uống rượu bia trước giờ ngủ, vì bạn sẽ bị thức giấc nhiều lần trong đêm (đôi khi không tự nhận ra được), và rượu/bia chỉ "hạ gục" bạn chứ không mang lại giấc ngủ tự nhiên.
- Uống ít nước trước khi ngủ, để không bị đánh thức vì tiểu đêm.
- Tránh ăn quá no, hoặc vận động mạnh trước giờ ngủ.
- Tránh xem điện thoại, tivi, laptop… trong vòng 1 giờ trước khi ngủ.
- Thức dậy cùng 1 thời điểm vào buổi sáng, cho dù là cuối tuần. Thói quen này sẽ giúp ổn định đồng hồ sinh học.
- Tránh ngủ trưa quá nhiều (20-30 phút là đủ). Không nên ngủ bù cho dù đêm trước mất ngủ, vì ngủ bù nhiều vào ban ngày, chắc hẳn đêm hôm sau bạn sẽ lại mất ngủ.
Có thể dùng một số nhóm thuốc không cần kê toa sau:
- Thuốc ngủ thảo dược:
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại có thành phần như tim sen, bình vôi, lạc tiên… Có thể sử dụng các loại thuốc ngủ thảo dược này để trị mất ngủ hậu COVID-19. Các loại này thường ít tác dụng phụ.
- Melatonin:
Đây là hormone của giấc ngủ. Thuốc thường được dùng cho bệnh nhân mất ngủ hậu COVID-19 có kèm theo rối loạn nhịp sinh học (ngủ dậy quá muộn, quá sớm, lệch múi giờ…). Thuốc có tác dụng tốt nếu bạn có thói quen ngủ quá trễ và cần điều chỉnh giờ đi ngủ sớm hơn.
Lưu ý, thuốc có thể gây một số tác dụng phụ: Đau đầu, khó chịu ở dạ dày… Tuy nhiên, những triệu chứng này rất ít, không đáng kể.
- Thuốc kháng histamine:
Đây là thuốc chống dị ứng, thường dùng để điều trị dị ứng, có tác dụng phụ là gây ngủ. Thuốc này phù hợp với các bệnh nhân mất ngủ kèm ngứa, viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ gây khô miệng, chóng mặt…
Để điều trị mất ngủ hậu COVID-19 cần kết hợp điều trị triệu chứng hậu COVID-19 khác.
Mỗi trường hợp mất ngủ hậu COVID-19 lại có cách điều trị khác nhau. Do đó, không được tự ý dùng thuốc. Bởi việc dùng thuốc không đúng bệnh sẽ không mang lại hiệu quả điều trị mà còn khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.
Không nên tự ý dùng các thuốc an thần mạnh để trị mất ngủ hậu COVID-19, vì thuốc này có thể gây "lờn thuốc", gây nghiện nếu sử dụng không đúng cách.
Xem thêm bài viết hữu ích khác: VIÊM DA DO ÁNH NẮNG VÀ HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRỊ
