1. Ung thư amidan là gì?
Amidan là hai bộ phận có hình bầu dục phía sau miệng và là một phần của hệ thống miễn dịch có chức năng tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh.
Tình trạng tế bào trong amidan đột biến hoặc phát triển bất thường được gọi là bệnh ung thư amidan. Ung thư amidan thường xuất hiện nhiều nhất ở amidan khẩu cái, nằm hai bên cổ họng hoặc xuất hiện ở amidan họng.
2. Triệu chứng thường gặp
Bệnh ung thư amidan có các dấu hiệu, triệu chứng giống với triệu chứng viêm họng. Các triệu chứng bệnh cụ thể đó là:
Đau miệng, đau họng dai dẳng, đau cổ;
Khó thở; nuốt thức ăn, thức uống khó, đặc biệt những thứ có vị chua lại càng đau;
Xuất hiện bướu ở cổ;
Có máu trong nước bọt;
Loét miệng hoặc cổ họng thời gian dài, rất lâu lành;
Sưng amidan, hai bên amidan có kích thước chênh lệch nhau.
3. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Mỗi người có một cơ địa khác nhau, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương án điều trị thích hợp. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.
4. Nguyên nhân gây bệnh
Hút thuốc lá.
Uống nhiều bia, rượu.
Vệ sinh răng miệng kém.
Thiếu vitamin A trầm trọng.
Tiếp xúc với amiăng.
Mắc một số bệnh nhiễm trùng có liên quan đến virus HPV.
Do mắc các bệnh ung thư khác và nó di căn đến amidan, gây ung thư amidan.
5. Nguy cơ mắc phải
Bệnh ung thư amidan có thể xảy đến ở mọi lứa tuổi, giới tính, tuy nhiên nam giới thường có tỉ lệ mắc bệnh ung thư này cao hơn nữ giới.
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư amidan, bao gồm:
Lối sống kém lành mạnh, người mắc bệnh nghiện hút thuốc lá, nghiện bia rượu.
Môi trường sống không sạch sẽ.
Người suy yếu hệ thống miễn dịch, người bị nhiễm virus HPV.
Người từng thực hiện các ca phẫu thuật cấy ghép nội tạng.
6. Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán
Chẩn đoán xác định: Chủ yếu dựa vào kết quả vi thể, trong trường hợp sinh thiết gặp khó khăn do loét hoại tử chảy máu của tổ chức amidan ta cũng có thể dựa vào kết quả của sinh thiết hạch. Khi chẩn đoán cũng cần đánh giá độ lan rộng của khối u vì vậy ngoài khám trực tiếp ra ta cần sờ vào tổ chức amidan và vùng lân cận cũng như việc đánh giá các hạch bị di căn. Có thể nói có khoảng 20% người bệnh khi đến khám lần đầu chỉ vì nổi hạch cổ và khoảng 75% bệnh nhân khi đến khám do ung thư amidan thì đã có hạch cổ sờ thấy dễ dàng.
Chọc hút bằng kim nhỏ (nhân viên y tế sẽ lấy ra một lượng nhỏ mô khỏi amidan bằng kim và kiểm tra các tế bào dưới kính hiển vi);
- Xét nghiệm máu;
- Chụp X-quang;
- Chụp cộng hưởng từ
- Chụp cắt lớp phát xạ positron.
Phân loại bệnh ung thư thành bốn giai đoạn giúp bác sĩ biết được bệnh ung thư đã diễn tiến đến mức độ nào. Dưới đây là chi tiết các giai đoạn:
- Giai đoạn I: khối u nhỏ (dưới 2 cm) giới hạn tại khu vực amidan và không di căn đến các hạch bạch huyết xung quanh;
- Giai đoạn II: khối u từ 2-4 cm nhưng chưa di căn;
- Giai đoạn III: khối u lớn hơn 4 cm và ung thư amidan đã di căn đến một hạch cổ cùng bên với khối u. Các hạch bạch huyết 3 cm hoặc nhỏ hơn;
- Giai đoạn IV: đây là giai đoạn phức tạp nhất, việc tiên lượng và điều trị trở nên khó khăn.
Chẩn đoán phân biệt: vì người bệnh thường đến giai đoạn muộn nên chẩn đoán không khó khăn lắm, trừ trường hợp ở giai đoạn sớm và nhất là với các thể thâm nhiễm, không loét, thường thường phải phân biệt với các bệnh sau đây:
- Với một khối u loét thâm nhiễm: tuy nhiên ít gặp nhưng cần tránh nhầm lẫn với một thể lao loét sùi nhưng thương tổn lao nói chung ít khư trú u ở amidan và ít thâm nhiễm xuống phía sâu, thường hay gặp ở bệnh nhân bị lao phổi đang tiến triển. Cần chú ý đến một giang mai (hoặc là một hạ cam amidan thể ăn mòn hoặc một gôm loét giang mai thời kỳ 3). Chẩn đoán phân biệt ngoài kết quả vi thể cần dựa vào phản ứng huyết thanh và các xét nghiệm về lao.
- Với thương tổn loét ở amidan: hay gặp là viêm họng Vincent nhưng bệnh này diễn biến cấp tính và có một số đặc điểm như loét không đều, đáy loét bẩn có mủ máu hoặc lớp giả mạc bao phủ, bờ loét không rắn và thường kèm theo có hạch viêm ở cổ diễn biến nhanh chế độ nghỉ ngơi và vệ sinh vùng răng miệng tốt.
- Với trường hợp một amidan thể thâm nhiễm làm cho amidan to ra cần chú ý phân biệt sự phát triển của bản thân tổ chức amidan và trường hợp amidan bị khối u vùng lân cận đẩy lồi ra như khối u bên họng, u tuyến mang tai, hạch cổ to đẩy lồi amidan... hoặc do các u của vùng vòm, mặt sau màn hầu, ngã ba họng thanh quản...
- Các u hỗn hợp và u trụ của vùng màn hầu ở giai đoạn cuối có thể bị loét và lan đến amidan, nhưng các tổ chức u này tiến triển chậm, quá trình diễn biến tương đối dài hay bị tái phát nên dễ chẩn đoán. Trong thực tế, quan trọng nhất trong phân biệt chẩn đoán là đánh giá chính xác về tổ chức học của thương tổn. Việc đánh giá vị trí nguyên thuỷ của u là ở amidan hay màn hầu trong giai đoạn muộn rất khó và cũng không có ý nghĩa gì lớn đối với phác đồ điều trị. Riêng những trường hợp bắt đầu biểu hiện bằng nổi hạch cổ thì cần chẩn đoán phân biệt với các viêm hạch cổ mạn tính như lao, ung thư máu.
7. Phương pháp điều trị
Phương pháp điều trị phụ thuộc vào giai đoạn, loại ung thư của bệnh nhân, về cơ bản có ba phương pháp điều trị được áp dụng nhiều nhất, đó là:
Phẫu thuật: Hầu như tất cả các bệnh nhân ung thư amidan đều được phẫu thuật để loại bỏ khối u ung thư. Có một số bệnh nhân giai đoạn I và II không cần điều trị thêm sau phẫu thuật nhưng để hết bệnh hoàn toàn cần xạ trị để diệt các tế bào ung thư còn sót lại, tránh nguy cơ phát triển thành khối u khác.
Hóa trị: Được áp dụng cho bệnh nhân giai đoạn III hoặc IV. Một phương pháp hóa trị mới được ứng dụng hiện nay để thu nhỏ khối u đó là hóa trị cảm ứng.
Xạ trị: Mục đích của xạ trị là tiêu diệt những tế bào ung thư còn sót lại, tùy vào sức khỏe của bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ quyết định sử dụng loại tia nào.
8. Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa
Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ung thư amidan
Bỏ hút thuốc lá, uống rượu, bia.
Ăn chế độ dinh dưỡng lành mạnh với nhiều rau xanh và trái cây.
Có bất cứ dấu hiệu, triệu chứng bất thường nào xảy ra thì liên hệ ngay với bác sĩ để có giải pháp phù hợp.
Tăng cường thể dục thể thao.
Vệ sinh thân thể, răng miệng sạch sẽ.
Khám sức khỏe thường xuyên để đảm bảo bệnh không tái phát.
Xem thêm các bài viết tại đây.
