1. Vị trí của amidan
Amidan là một cặp khối mô mềm nằm ở phía sau họng (hầu họng). Mỗi amidan bao gồm các mô tương tự như các hạch bạch huyết (lympho), được bao phủ bởi niêm mạc màu hồng, chạy qua niêm mạc của mỗi amidan là các hố, được gọi là crypts.
2. Viêm amidan là gì?
Amidan hoạt động như một cơ chế bảo vệ và giúp ngăn cơ thể khỏi bị nhiễm trùng. Khi virus và vi khuẩn tấn công với số lượng lớn vào cơ thể khiến amidan không thể chống lại được, gây ra nhiễm trùng, tình trạng này được gọi là viêm amidan.
3. Phân loại viêm amidan
Viêm amidan được phân chia làm 2 loại:
Viêm amidan cấp tính: Một loại vi khuẩn hoặc virus lây nhiễm vào amidan, gây sưng và đau họng, chủ yếu ở amidan khẩu cái. Amidan có thể phát triển một lớp phủ màu xám hoặc trắng, nổi hạch bạch huyết tại cổ và hàm.
Viêm amidan mãn tính: Nhiễm trùng amidan dai dẳng, đôi khi là kết quả của các đợt viêm amidan cấp tính lặp đi lặp lại.
4. Nguyên nhân gây viêm amidan
Do cấu tạo của amidan có nhiều khe và hốc nên đây là môi trường thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh cho cơ thể như:
Do nhiễm các loại virus như Adenoviruses, Enteroviruses, virus cúm, Virus Parainfluenza, Virus Epstein-Barr, virus herpes simplex.
Người bệnh có tiền sử đã từng mắc hoặc đang mắc các bệnh đường hô hấp do nhiễm khuẩn như sởi, ho gà…
Người bệnh thực hiện vệ sinh cá nhân kém.
Do sử dụng các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, đồ uống lạnh như kem, nước đá, bia lạnh.
Môi trường sống ô nhiễm, nhiều khói bụi.
Thời tiết thay đổi đột ngột cũng dẫn tới viêm amidan.
5. Triệu chứng của viêm amidan
Viêm amidan rất dễ nhận biết với các triệu chứng đặc trưng được liệt kê dưới đây:
Cổ họng khô, hơi thở có mùi: Nguyên nhân bởi các vi khuẩn tập trung ở amidan và các dịch mủ tồn động dẫn đến hơi thở có mùi, ngứa họng, vướng họng.
Amidan phì đại khiến việc nuốt đồ ăn thức uống gặp khó khăn, kể cả khi nói cũng không rõ ràng, phát ra tiếng ngáy khi ngủ.
Xuất hiện hiện tượng xuất huyết, hốc miệng có chấm mủ màu trắng hoặc vàng ở amidan và vòm miệng.
Ở cổ thấy hạch bạch huyết, nhất là ở vị trí thành sau hàm dưới dẫn đến sưng to và đau
Các triệu chứng khác có thể là sốt, mệt mỏi, chán ăn, khó tiêu và đau đầu…
6. Biến chứng của viêm amidan
Viêm amidan nếu không chữa trị có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề hơn:
Áp xe peritonsillar: Nhiễm trùng tạo ra một túi mủ bên cạnh amidan, đẩy nó về phía đối diện. Áp xe peritonsillar phải được dẫn lưu khẩn cấp.
Bệnh bạch cầu đơn nhân cấp tính: Thường do virus Epstein-Barr gây ra gây ra sưng to ở amidan, sốt, đau họng, phát ban và mệt mỏi.
Viêm họng liên cầu khuẩn: Streptococcus, một loại vi khuẩn, lây nhiễm amidan và cổ họng. Sốt và đau cổ thường đi kèm với đau họng.
Amidan mở rộng (phì đại): Amidan lớn làm giảm kích thước đường thở, làm cho ngáy hoặc ngưng thở khi ngủ nhiều hơn.
Sỏi amidan: Tình trạng xuất hiện các khối màu trắng hoặc vàng trên amidan do mắc thức ăn tại amidan khiến vi khuẩn phát triển lắng đọng chất cặn tạo thành sỏi.
Viêm khớp cấp: Các khớp cổ tay, khớp đầu gối, các ngón tay ngón chân bị sưng, nóng, đỏ và đau, toàn thân mệt mỏi, uể oải.
Sau viêm amidan có thể bị viêm cầu thận, viêm thận cấp: Người bệnh bị phù chân, phù mặt
7. Điều trị
• Điều trị triệu chứng
• Kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn
• Cắt Amidan được chỉ định đối với viêm amidan tái phát
Điều trị hỗ trợ bao gồm giảm đau, bù nước điện giải, và nghỉ ngơi. Thuốc giảm đau có thể là toàn thân hoặc tại chỗ. NSAIDs thường là thuốc giảm đau toàn thân hiệu quả. Thuốc giảm đau tại chỗ như thuốc ngậm và thuốc xịt. Những thuốc giảm đau tại chỗ có thể làm giảm đau nhưng phải được sử dụng nhiều lần và thường ảnh hưởng đến vị giác.
Pha loãng nước oxy già với nước trong tỷ lệ 1:1 và xúc miệng với nó giúp làm sạch và cải thiện vệ sinh miệng.
8. Phòng ngừa viêm amidan
Viêm amidan chủ yếu là do virus và vi khuẩn truyền nhiễm gây nên. Do đó, cách phòng ngừa tốt nhất là thực hành vệ sinh tốt.
Rửa tay kỹ và thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn
Tránh dùng chung thức ăn, ly uống nước, chai nước hoặc dụng cụ cá nhân
Thay bàn chải đánh răng sau khi được chẩn đoán bị viêm amidan
Che miệng khi ho hoặc hắt hơi sau đó rửa tay thật sạch
9. Trường hợp nào nên cắt viêm amidan?
Nhiều người băn khoăn có nên cắt viêm amidan hay không? Câu trả lời là nếu viêm amidan ở mức độ nhẹ thì không cần thiết phải cắt, bác sĩ sẽ chỉ định cắt amidan trong các trường hợp sau:
Viêm amidan cấp tính tái đi tái lại từ 5-6 lần/năm hoặc gây các biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang hoặc thấp tim, viêm khớp, viêm cầu thận…
Kích thước amidan quá to gây cản trở ăn uống, ngủ ngáy, khó thở lúc ngủ hoặc nhiễm khuẩn tái phát nhiều lần
Viêm amidan mãn tính trong thời gian dài, dù điều trị nội khoa không hiệu quả, bệnh nhân vẫn bị đau họng, viêm hạc cổ và hơi thở hôi
Biến chứng áp xe quanh amidan phải nhập viện điều trị
Khi nghi ngờ khối u ác tính, amidan chứa nhiều chất tiết gây hôi miệng, nuốt vướng
Xem thêm bài viết tương tự: VIÊM HỌNG: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ ĐIỀU TRỊ
