Alzheimer là một dạng của sa sút trí tuệ gây ra các vấn đề về trí nhớ, suy nghĩ và cách cư xử. Các triệu chứng thường tiến triển chậm và xấu dần theo thời gian, trở nên nghiêm trọng làm cản trở các công việc hàng ngày.
Năm 2015, trên thế giới có khoảng 48 triệu người bị Alzheimer. Thường gặp nhất bắt đầu ở tuổi trên 65, chỉ 4 - 5% các trường hợp là xảy ra sớm trước tuổi này. Năm 2010, có khoảng
486.000 ca tử vong do sa sút trí tuệ. Bệnh đầu tiên được mô tả bởi nhà tâm thần học kiêm giải phẫu bệnh Alois Alzheimer, người Đức, vào năm 1906. Ở các nước phát triển, Alzheimer là một trong những bệnh tốn kém nhất về tài chính.
1. Các điều cơ bản của bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ
- Alzheimer là dạng thường gặp nhất của sa sút trí tuệ, là tên gọi chung của sự mất trí nhớ và các khả năng khác về trí tuệ khá nghiêm trọng, gây trở ngại cho cuộc sống hàng ngày. Bệnh Alzheimer chiếm tới 60-80% các trường hợp sa sút trí tuệ.
- Bệnh trở nên xấu hơn theo thời gian. Alzheimer là một bệnh tiến triển, khi các triệu chứng sa sút trí tuệ xấu dần qua một số năm. Trong các giai đoạn sớm của bệnh, sự mất trí nhớ thường nhẹ, nhưng trong giai đoạn muộn, bệnh nhân mất khả năng giao tiếp và đáp ứng với môi trường chung quanh. Alzheimer là nguyên nhân quan trọng đứng hàng thứ sáu của tử vong ở Hoa Kỳ. Những người Alzheimer chỉ sống trung bình được 8 năm sau khi có các triệu chứng mà người khác nhận thấy, thời gian sống thêm có thể từ 4 đến 20 năm, tùy thuộc vào tuổi tác và các tình trạng khác về sức khỏe.
- Bệnh Alzheimer hiện không có cách chữa, nhưng việc điều trị triệu chứng có thể có hiệu lực và việc nghiên cứu đang được tiếp tục. Mặc dù các phương pháp điều trị hiện nay không thể làm bệnh dừng tiến triển, nhưng có thể làm cho bệnh xấu đi chậm và có thể cải thiện chất lượng sống của người bệnh và những người chăm sóc. Hiện nay, thế giới đang cố gắng tìm các cách chữa tốt hơn, làm chậm khởi phát bệnh và ngăn chặn bệnh phát triển.
2. Nguyên nhân của bệnh Alzheimer còn nhiều điều chưa biết
Khoảng 70% được cho là do di truyền, thường liên quan đến nhiều gen khác nhau. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm: bệnh sử chấn thương sọ não, cao huyết áp, suy giảm hócmôn nữ estrogen, ô nhiễm môi trường, các bệnh tâm lý như trầm cảm, thiếu hụt các vitamin nhóm B…
3. Các triệu chứng của bệnh Alzheimer
Triệu chứng sớm thường gặp nhất của bệnh Alzheimer là việc khó nhớ một thông tin mới được biết.
Giống như mọi bộ phận khác của cơ thể, bộ não cũng thay đổi khi chúng ta già đi. Đa số chúng ta cuối cùng nhận thấy mình suy nghĩ chậm chạp và có vấn đề với việc nhớ lại một số điều. Tuy vậy, sự mất trí nghiêm trọng, sự lẫn lộn và các thay đổi lớn khác trong hoạt động trí óc có thể là dấu hiệu của các tế bào não bị suy giảm.
Dấu hiệu sớm thường gặp nhất là không nhớ các sự kiện mới xảy ra (mất trí nhớ ngắn hạn), vì các thay đổi trong bệnh Alzheimer điển hình bắt đầu từ phần của não liên quan đến sự tiếp thu kiến thức. Khi bệnh Alzheimer tiến triển, nó làm cho các triệu chứng ngày một thêm nghiêm trọng, bao gồm mất phương hướng, các thay đổi về tâm trạng và cách cư xử; tình trạng lẫn lộn ngày một nặng hơn về các sự kiện, thời gian và vị trí xảy ra; các nghi ngờ vô căn cứ về gia đình, bạn bè và những người chăm sóc cho mình tại nhà; sự mất trí nhớ và các thay đổi về cách cư xử nặng hơn; và khó khăn khi nói, khi nuốt, khi đi lại.
Người bị mất trí nhớ hay có các dấu hiệu khác có thể của Alzheimer có thể khó nhận biết là họ có vấn đề. Các dấu hiệu của sa sút trí tuệ có thể nhận rõ hơn bởi các thành viên trong gia đình hay bè bạn. Ai đó có triệu chứng giống với sa sút trí tuệ cần đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt. Chẩn đoán và can thiệp sớm, các lựa chọn điều trị cùng các biện pháp hỗ trợ có thể giúp cải thiện chất lượng sống của người bệnh.
Hiện không có cách điều trị nào có thể làm ngưng hay đảo ngược được tiến triển bệnh, thế nhưng cũng có vài phương pháp có thể cải thiện tạm thời các triệu chứng. Người bệnh thường phải dựa vào ngày càng nhiều sự hỗ trợ của người khác nhất là những người chăm sóc sức khỏe; bệnh gây sức ép rất lớn lên các yếu tố xã hội, tâm lý, khoa học và kinh tế. Các chương trình luyện tập về trí tuệ và thể xác và việc tránh béo phì có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Việc điều trị các vấn đề về hành vi hay tâm lý do chứng sa sút trí tuệ thường sử dụng đến các thuốc làm giảm các rối loạn thần kinh (antipsychotics) nhưng điều này không được khuyến cáo vì ích lợi thường rất ít, ngược lại còn làm tăng nguy cơ chết sớm.
4. MỘT SỐ BÀI THUỐC Y HỌC CỔ TRUYỀN DÙNG CHO ALZHEIMER
Toa thuốc điều trị
- Thành phần:
• Trinh nữ hoàng cung: 5 lá tươi, thái 2 - 3 phân
• Lá Dây cứt quạ, 1 nắm thái dày 2 - 3 phân
- Cách chế biến: Rửa sạch hai vị thuốc cho vô siêu đất, đổ 03 chén sắc lửa nhỏ, còn 01 chén.
Toa thuốc bổ dưỡng
- Thành phần:
• Thục địa 30 gr • Câu Kỷ 30 gr • Thịt sườn heo 300gr
- Cách chế biến: Tất cả được rửa sạch sẽ, nấu với 3 tô nước cho ngập nước. Ban đầu lửa lớn, sau lửa nhỏ, khi còn lại 01 tô thì ngưng nấu. Uống nước, ăn thịt, bỏ xác thuốc.
- Lưu ý: Hợp chất Trinh nữ hoàng cung và lá dây cứt quạ là loại thuốc làm giảm huyết áp nhanh, vì vậy không thích hợp cho người huyết áp thấp. Trước khi dùng phải đo kiểm tra huyết áp, dưới mức bình thường không được uống. Thuốc này uống vào làm mất sức người bệnh vì vậy không nên uống liên tục và nên dùng xen kẽ với thuốc bổ dưỡng.
Lịch uống thuốc
- Đợt 1: Uống thuốc điều trị 5 ngày, uống thuốc bổ dưỡng 3 ngày.
- Đợt 2: Uống thuốc điều trị 2 ngày, uống thuốc bổ dưỡng 3 ngày
- Đợt 3, 4, 5…: Uống thuốc điều trị 1 ngày, thuốc bổ dưỡng 3 ngày, uống đến khi hết bệnh thì ngưng thuốc. Điều dưỡng
- Hướng dẫn người bệnh tập luyện để giữ càng lâu càng tốt những hoạt động tối thiểu trong đời sống hàng ngày như dùng gậy khi di chuyển, cầm đũa, muỗng…
- Các chuyên viên về thần kinh đều thống nhất là bệnh nhân Alzheimer không mất hoàn toàn khả năng hiểu biết, vì vậy việc tập luyện ở người cao tuổi để kích thích trí tuệ rất quan trọng.
(Nguồn: BS Huỳnh Liên Đoàn - Tạp Chí Sống Khoẻ - Bệnh viện ĐH Y Dược TP.HCM)
Xem thêm các bài viết hữu ích khác tại đây
Viết bình luận