Yếu tố tiên lượng là các dấu hiệu được phát hiện khi hỏi sản phụ, khi thăm khám và trong quá trình theo dõi chuyển dạ giúp cho người thầy thuốc đánh giá, dự đoán về một cuộc chuyển dạ và quá trình đẻ. Các dấu hiệu đó nếu ở trong phạm vi bình thường thì đó là các yếu tố tiên lượng tốt. Ngược lại, nếu có những dấu hiệu, những chỉ số không bình thường thì cuộc đẻ sẽ gặp khó khăn, tai biến có thể xảy ra.
CUỘC ĐẺ BÌNH THƯỜNG
Quan niệm về một cuộc đẻ bình thường bao gồm nhiều yếu tố:
- Sản phụ đẻ được tự nhiên theo đường âm đạo sau một cuộc chuyển dạ xảy ra bình thường.
- Trong chuyển dạ cũng như khi đẻ không phải can thiệp bất cứ thủ thuật, phẫu thuật nào (trừ cắt tầng sinh môn).
- Không có biến cố nào xảy ra cho mẹ và con khi chuyển dạ, trong khi đẻ và sau đẻ.
- Một số chỉ tiêu cụ thể đã được nêu ra để đánh giá một cuộc đẻ bình thường:
Mẹ khỏe mạnh: không có bệnh (cấp, mạn tính), không có dị tật và di chứng bệnh (toàn thân, sinh dục), không có tiền sử đẻ khó, băng huyết...
- Không có biến cố trong khi có thai lần này.
- Tuổi thai từ đủ 37 tuần đến hết 41 tuần.
- Một thai - ngôi chỏm.
- Chuyển dạ tự nhiên.
- Cơn co tử cung bình thường theo sự tiến triển của chuyển dạ.
- Nhịp tim thai ổn định trong suốt thời kỳ chuyển dạ.
- Tình trạng ối bình thường (không đa ối, không thiểu ối, không vỡ ối non và sớm, nước ối không có phân su, không có máu).
- Thời gian chuyển dạ bình thường, trung bình 16 - 18 giờ hoặc ngắn hơn.
- Ngôi tiến triển tốt từ cao xuống thấp.
- Thời gian rặn đẻ bình thường (dưới 60 phút).
- Thai sổ tự nhiên không cần can thiệp.
- Thai đẻ ra cân nặng trên 2500g, Apgar sau phút đầu phải từ 8 điểm trở lên.
- Sổ rau bình thường (dưới 30 phút) trong và sau sổ rau không băng huyết, không sót rau.
CÁC YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG MỘT CUỘC CHUYỂN DẠ BẤT THƯỜNG:
Đó là những dấu hiệu, những triệu chứng bất thường thể hiện trong quá trình mang thai và quá trình theo dõi chuyển dạ cần phải chuyển tuyến để xử trí kịp thời.
1. Yếu tố về mẹ:
- Chảy máu trong khi có thai và ra máu nhiều khi chuyển dạ.
- Tuổi mẹ: trước 18 hoặc sau 35 tuổi nếu là con so, sau 40 tuổi nếu là con rạ.
- Đẻ quá dày hoặc quá nhiều (khoảng cách giữa 2 lần đẻ dưới 3 năm, đẻ trên 4 lần).
- Thai phụ lo lắng, sợ hãi, mệt mỏi vì các lý do sức khỏe cá nhân, gia đình và xã hội.
- Mạch nhanh, huyết áp cao hoặc thấp, nhiệt độ cơ thể tăng, khó thở.
- Khung chậu hẹp, giới hạn hoặc méo. Tầng sinh môn cứng rắn.
- Tiền sử đẻ khó: mổ đẻ cũ, forceps, giác hút, băng huyết khi đẻ.
- Các bệnh có sẵn từ trước hoặc mới phát sinh trong quá trình chuyển dạ (bệnh tim mạch, phổi, gan, thận, tăng huyết áp, tiền sản giật, sản giật, thiếu máu, nhiễm khuẩn...).
2. Yếu tố về thai và phần phụ của thai:
- Thai quá ngày sinh hoặc non tháng.
- Đa thai, ngôi bất thường, thai to.
- Tim thai: nhịp tim thai trên 160 lần/phút hoặc dưới 120 lần/phút.
- Tình trạng ối:
- Đầu ối phồng hay hình quả lê, màng ối dày, ối vỡ non, ối vỡ sớm.
- Nước ối có phân su, máu hoặc có mùi hôi.
- Đa ối hay thiểu ối.
- Rau tiền đạo, rau bong non.
3. Tiến triển của cuộc chuyển dạ:
- Cơn co tử cung bất thường:
- Tăng co bóp: cơn co mạnh, cơn co mau hoặc tăng cả hai (cơn co mạnh và mau).
- Giảm co bóp: cơn co yếu, cơn co thưa hoặc giảm cơn co toàn bộ (cơn co yếu và thưa).
- Rối loạn cơn co: cơn co tử cung không đồng bộ.
- Xóa mở cổ tử cung không tốt: cổ tử cung dày, cứng, phù nề, mở chậm hoặc không mở thêm.
- Chuyển dạ kéo dài so với biểu đồ chuyển dạ.
- Độ lọt của ngôi thai: đầu thai luôn luôn chờm vệ. Ngôi thai không tiến triển, đầu không cúi, có hiện tượng chồng khớp sọ hoặc không lọt.
Như vậy, tiên lượng một cuộc chuyển dạ cho chính xác là điều khó nhưng là điều bắt buộc người thầy thuốc sản khoa nào cũng phải thực hiện theo dõi sát, phát hiện bất thường chuyển tuyến hoặc xử trí kịp thời để tránh các tai biến có thể xảy ra cho mẹ và con. Sử dụng biểu đồ chuyển dạ giúp theo dõi quá trình chuyển dạ nhằm phát hiện sớm các chuyển dạ bất thường.
Xem thêm thông tin tại đây.
