Thuốc tiêm Flucytosin - Thuốc chống nấm

Thuốc tiêm Flucytosin - Thuốc chống nấm

Thông tin dành cho chuyên gia

1. Tên hoạt chất

Flucytosin

Tên biệt dược thường gặp: Ancotil

2. Dạng bào chế

Dạng bào chế: dung dịch tiêm truyền

Các loại hàm lượng: Lọ truyền 2,5 g flucytosin trong 250 ml dung dịch natri clorid 0,9%.

3. Chỉ định

• Trong điều trị các bệnh nhiễm nấm nặng do các chủng Candida và/hoặc Cryptococcus nhạy cảm gây ra như nhiễm nấm huyết, viêm nội tâm mạc và nhiễm nấm hệ tiết niệu do nấm Candida; viêm màng não và viêm phổi do nấm Cryptococcus. 
• Flucytosin được dùng kết hợp với amphotericin B, fluconazol hay itraconazol. Không nên dùng flucytosin đơn độc vì thường có hiện tượng kháng thuốc thứ phát. Flucytosin có tác dụng hiệp đồng với amphotericin B và sự phối hợp này có hiệu quả trong điều trị viêm màng não do nấm Cryptococcus và bệnh nhiễm nấm họ Dematiacae ở hệ thần kinh trung ương, nhất là bệnh do Xylohypha bantiana. Amphotericin B còn có thể được dùng kết hợp với flucytosin trong những trường hợp nhiễm các loại nấm khác nguy hiểm hay kéo dài.

4. Dược lực và dược động học

4.1. Dược lực

Nhóm dược lý: thuốc chống nấm

Cơ chế tác dụng: Flucytosin là một chất kháng chuyển hóa loại fluoropyrimidin có tác dụng trực tiếp trên nấm bằng cách ức chế cạnh tranh sự tiếp nhận purin và pyrimidin và gián tiếp qua chuyển hóa ở nội bào tạo 5 - fluorouracil. Flucytosin vào tế bào nấm nhờ enzym cytosin permease, sau đó bị khử amin, tạo 5 - fluorouracil và cuối cùng được chuyển hóa thành 5 - fluorouridin. Phần lớn 5 - fluorouracil được gắn vào RNA của nấm và ức chế tổng hợp cả DNA và RNA trong nấm nhạy cảm với thuốc. Kết quả là nấm phát triển mất cân bằng và chết.

Flucytosin có tác dụng in vivo và in vitro chống nấm Candida và Cryptococcus. Thuốc có tác dụng chọn lọc đối với nấm gây bệnh như Candida, nhưng chỉ có tác dụng vừa phải đối với Aspergillus và bệnh nấm màu (Chromoblastomycosis).

4.2. Dược động học

Hấp thu

Flucytosin được hấp thu nhanh và hoàn toàn theo đường uống. Khả dụng sinh học khoảng 78 - 89%. Nồng độ đỉnh trong máu 30 - 40 microgam/ml, đạt trong vòng 2 giờ sau khi cho người bình thường uống liều 2 g. 

Chưa rõ hấp thu với đường tiêm

Phân bố

Phân bố rộng rãi vào các mô và dịch cơ thể, 2,9 - 4% thuốc liên kết với protein huyết thanh. Thể tích phân bố khoảng 0,68 lít/kg ở người lớn khỏe mạnh và 0,4 - 0,7 lít/kg ở người suy thận.

Chuyển hóa

Chỉ một lượng tối thiểu Flucytosin được chuyển hóa. Thuốc bị khử amin (có thể do vi khuẩn ruột) thành fluorouracil.

Thải trừ

Hơn 90% liều uống Flucytosin thải trừ qua nước tiểu dưới dạng không đổi, phần thuốc không được hấp thu bài tiết dưới dạng không đổi qua phân. Thời gian bán thải 2,4 - 4,8 giờ ở chức năng thận bình thường.

5. Lâm sàng

5.1. Liều dùng

5.2. Chống chỉ định

• Dị ứng với flucytosin

5.3. Thận trọng

Thận trọng khi sử dụng trong trường hợp: 

• Người suy giảm chức năng thận vì thuốc bài xuất chủ yếu qua thận và thương tổn thận có thể dẫn đến tích lũy thuốc. Cần điều chỉnh liều cho người suy thận.
• Người suy tủy

5.4. Tác dụng không mong muốn

Việc đánh giá các phản ứng có hại dựa trên định nghĩa tần suất sau: 

• (1) Rất phổ biến: ≥1/10; 
• (2) Phổ biến: ≥1/100 đến <1/10; 
• (3) Không phổ biến: ≥1/1.000 đến <1/100; 
• (4) Hiếm: ≥1/10.000 đến <1/1.000; 
• (5) Rất hiếm: <1/10.000; 
• (6) Không rõ: không thể ước tính từ dữ liệu có sẵn

5.5. Khả năng sinh sản, mang thai và cho con bú

Thai kỳ

Thuốc có khả năng gây quái thai trên chuột nhắt và chuột cống ở liều bằng 0,27 lần liều tối đa dùng cho người. Chưa có những nghiên cứu đầy đủ về sử dụng flucytosin ở người mang thai. Thuốc chỉ được sử dụng trong thời kỳ mang thai nếu lợi ích trị liệu vượt trội so với khả năng gây hại cho thai.

Cho con bú

Chưa có thông tin về dùng flucytosin trong thời gian cho con bú và về số lượng thuốc bài tiết qua sữa. Tuy nhiên do khả năng có thể gây ra những ảnh hưởng không mong muốn cho trẻ đang bú mẹ, không nên cho con bú trong khi dùng flucytosin.

5.6. Tương tác thuốc

• Cytosin arabinosid (cytarabin) là một thuốc chống ung thư gây mất tác dụng chống nấm của flucytosin do cơ chế ức chế cạnh tranh. 
• Thuốc ức chế tủy (zidovudine) có thể tăng nguy cơ nhiễm độc tủy xương. 
• Các thuốc làm suy giảm chức năng lọc cầu thận có thể kéo dài thời gian bán thải của flucytosin.
• Amphotericin B có thể tăng nguy cơ ngộ độc flucytosine, đồng thời tác dụng hiệp đồng chống nấm với flucytosin.

5.7. Quá liều

Các triệu chứng

Quá liều có thể gây những phản ứng không mong muốn trên lâm sàng. Nồng độ thuốc trong máu vượt quá 100 mcg/ml trong thời gian dài có thể gây tăng độc tính, đặc biệt là với đường tiêu hóa (tiêu chảy, buồn nôn và nôn), máu (giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu) và gan (viêm gan).

Xử trí 

Trường hợp quá liều nên rửa dạ dày ngay hoặc dùng thuốc gây nôn. Duy trì bù dịch thích hợp, nếu cần thiết truyền theo đường tĩnh mạch. Cần thường xuyên theo dõi cẩn thận các chỉ số về huyết học, chức năng gan và thận. Mọi bất thường xảy ra ơ những người bệnh này đều phải có biện pháp điều trị thích hợp. Thẩm phân máu làm giảm nồng độ flucytosin trong máu ơ những người bệnh vô niệu.