Thuốc uống Nystatin - Thuốc chống nấm
Thông tin dành cho chuyên gia
Nystatin là một loại thuốc kháng nấm polyen được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng da, niêm mạc và đường tiêu hóa, đặc biệt là những bệnh do các loài Candida gây ra. |
Nguồn gốc: Nystatin là một loại thuốc chống nấm polyen có hoạt tính diệt nấm và kháng nấm phổ rộng đối với một số loại nấm, đáng chú ý nhất là các loài Candida. Đây là một trong những chất chống nấm hiệu quả nhất được tổng hợp từ chủng vi khuẩn Streptomyces noursei. Nystatin có hoạt tính kháng nấm lớn hơn amphotericin B nhưng nystatin dùng đường tiêm có độc tính đáng kể. Vì nó hấp thụ rất ít sau khi uống hoặc bôi ngoài da, nên hiệu quả của nystatin bị giới hạn trong việc điều trị/phòng ngừa nhiễm trùng da, niêm mạc và đường tiêu hóa.
Nhóm: Thuốc kê đơn - Rx
1. Tên hoạt chất
Nystatin
Tên biệt dược thường gặp: Nystatin Mekophar, Nystatab, Cantidan
2. Dạng bào chế
Dạng bào chế: Viên nén, viên nang, hỗn dịch
Các loại hàm lượng: Hỗn dịch 100.000 đơn vị/ml, viên nén 500.000 đơn vị, viên nang 500.000 đơn vị, 1 triệu đơn vị.
3. Chỉ định
Phòng ngừa và điều trị nhiễm nấm Candida khoang miệng, thực quản và đường ruột.
4. Dược lực và dược động học
4.1. Dược lực
Nhóm dược lý: thuốc chống nấm tại chỗ
Cơ chế tác dụng: Nystatin liên kết với sterol của màng tế bào các nấm nhạy cảm nên làm thay đổi tính thấm của màng nấm.
Nystatin là kháng sinh chống nấm được chiết xuất từ dịch nuôi cấy nấm Streptomyces noursei. Nystatin có tác dụng kìm hãm hoặc diệt nấm tùy thuộc vào nồng độ và độ nhạy cảm của nấm, không tác động đến vi khuẩn chí bình thường trên cơ thể. Nhạy cảm nhất là các nấm men và có tác dụng rất tốt trên Candida albicans. Nystatin dung nạp tốt ngay cả khi điều trị lâu dài và không gây kháng thuốc. Nystatin có tác dụng chống bội nhiễm Candida albicans đường tiêu hóa trong quá trình điều trị kháng sinh.
4.2. Dược động học
Hấp thu
Nystatin được hấp thu kém qua đường tiêu hóa, không được hấp thu qua da hay niêm mạc khi dùng tại chỗ,
Phân bố
Nystatin không được hấp thu vào hệ tuần hoàn, do đó không liên kết với protein huyết tương.
Chuyển hóa
Nystatin gần như không bị chuyển hóa.
Thải trừ
Nystatin thải trừ chủ yếu qua phân dưới dạng chưa chuyển hóa.
5. Lâm sàng
5.1. Liều dùng
Người lớn:
- Nhiễm nấm Candida đường ruột, thực quản: Uống viên nén hoặc nang 500.000 hoặc 1.000.000 đơn vị/lần, 3 lần hoặc 4 lần một ngày.
- Phòng nhiễm nấm Candida đường ruột ở bệnh nhân dùng kháng sinh phổ rộng: 1.000.000 đơn vị/ngày.
Trẻ em:
- Nhiễm nấm Candida đường ruột, thực quản: Uống hỗn dịch 100.000 đơn vị hoặc hơn/lần, 4 lần một ngày cho tới 14 ngày nếu cần.
- Đối với trẻ trên 1 tháng tuổi có hệ miễn dịch kém (nhiễm HIV), dùng liều cao hơn (500.000 đơn vị, 4 lần/ngày).
5.2. Chống chỉ định
Quá mẫn với nystatin
5.3. Thận trọng
- Nếu có phản ứng quá mẫn xảy ra, nên ngừng thuốc ngay và có biện pháp xử lý thích hợp.
- Không chỉ định dùng cho nhiễm nấm toàn thân vì thuốc không hấp thu qua đường tiêu hóa.
5.4. Tác dụng không mong muốn
Nystatin hầu như không độc và không gây mẫn cảm và dung nạp tốt ở tất cả các lứa tuổi kể cả trẻ nhỏ suy yếu và ngay cả khi dùng kéo dài.
Việc đánh giá các phản ứng có hại dựa trên định nghĩa tần suất sau:
- (1) Rất phổ biến: ≥1/10;
- (2) Phổ biến: ≥1/100 đến <1/10;
- (3) Không phổ biến: ≥1/1.000 đến <1/100;
- (4) Hiếm: ≥1/10.000 đến <1/1.000;
- (5) Rất hiếm: <1/10.000;
- (6) Không rõ: không thể ước tính từ dữ liệu có sẵn
| Hệ cơ quan | TDKMM | (1) | (2) | (3) | (4) | (5) | (6) |
| Hệ tiêu hóa | Buồn nôn, nôn, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa sau khi uống thuốc, nhất là khi sử dụng quá 5.000.000 đơn vị một ngày | x | |||||
| Da và mô dưới da | Mày đay, ngoại ban | x | |||||
| Gây kích ứng tại chỗ, hội chứng Steven-Johnson | x |
Thông báo cho Bác sĩ những tác dụng không mong muốn gặp phải khi sử dụng thuốc.
5.5. Khả năng sinh sản, mang thai và cho con bú
Thai kỳ
Chưa biết rõ thuốc có ảnh hưởng đến thai nhi hay không, tuy vậy không nên dùng nystatin cho phụ nữ có thai trừ khi thật cần thiết.
Cho con bú
Chưa rõ thuốc có bài tiết vào sữa mẹ hay không, nên thận trọng với người mẹ đang cho con bú.
5.6. Tương tác thuốc
- Bị mất tác dụng kháng Candida albicans nếu dùng đồng thời riboflavin phosphat.
- Khi dùng nystatin theo đường uống, tránh dùng các thuốc làm thay đổi nhu động ruột, các thuốc bao niêm mạc tiêu hóa, vì làm cản trở tác dụng của nystatin.
5.7. Quá liều
Các triệu chứng
Vì sự hấp thu của nystatin tại dạ dày - ruột là không đáng kể, nên khi dùng quá liều hoặc tình cờ uống không gây ra độc tính toàn thân. Liều uống nystatin vượt quá 5 triệu đơn vị mỗi ngày đã gây buồn nôn và rối loạn tiêu hóa.
Xử trí
Rửa dạ dày, sau đó dùng thuốc tẩy và điều trị hỗ trợ thích hợp.
Viết bình luận