Hội chứng bong vảy da do tụ cầu là gì?
Hội chứng bong vảy da do tụ cầu (Staphylococcal scalded skin syndrome - SSSS) là tình trạng ly thượng bì cấp tính do một độc tố tụ cầu. Trẻ sơ sinh và trẻ em dễ bị ảnh hưởng nhất. Triệu chứng là các bọng nước lan rộng với sự bong của lớp thượng bì. Chẩn đoán dựa vào triệu chứng lâm sàng, đôi khi phải dựa vào sinh thiết. Điều trị bằng kháng sinh chống tụ cầu và chăm sóc tại chỗ. Tiên lượng tốt nếu điều trị kịp thời.
SSSS ảnh hưởng chủ yếu đến trẻ em < 6 tuổi (đặc biệt là trẻ sơ sinh); nó hiếm khi xuất hiện ở bệnh nhân lớn tuổi trừ những trường hợp bị suy thận hoặc bị suy giảm miễn dịch. Các bệnh dịch có thể xảy ra ở các nhà trẻ, có thể được truyền qua tay của nhân viên tiếp xúc với trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh hoặc những người dịch mũi có mang Staphylococcus aureus.
Nguyên nhân gây ra hội chứng bong vảy da do tụ cầu
Bệnh do tụ cầu vàng nhóm 2 gây ra. Hầu hết các chủng gây độc của tụ cầu vàng được xác định là type 3A, 3B, 3C, 55 hoặc 71. Chúng tiết ra ngoại độc tố li giải thượng bì là Epidermolytic toxins (ETs). Bệnh có thể khu trú hoặc lan rộng, hay gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, có thể do hệ thống miễn dịch, khả năng đào thải độc tố thận của trẻ chưa hoàn chỉnh. Hầu hết gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ em dưới 5 tuổi (62% là trẻ dưới 2 tuổi, 98% trẻ dưới 6 tuổi).
Ở người lớn, bệnh rất hiếm gặp và chỉ gặp trên những người suy giảm miễn dịch (nhiễm HIV, ung thư giai đoạn cuối hoặc suy thận). Ở trẻ em, tỷ lệ tử vong thấp, thường dưới 5%, tuy nhiên, ở người lớn, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 60% do nhiễm trùng huyết hoặc do bệnh nặng có từ trước.
Triệu chứng của hội chứng bong vảy da do tụ cầu
Biểu hiện lâm sàng của bệnh đa dạng tùy theo thể lâm sàng nhưng nhìn chung, các tổn thương hay gặp như sau: Đỏ da, khô da, bong vảy da, bọng nước nông, thành mỏng, nhăn nheo dễ trợt vỡ khi chạm nhẹ (dấu hiệu Nichlosky (+)).
Bệnh bắt đầu từ một nhiễm trùng ở quanh hốc tự nhiên như mắt, mũi, miệng và các nếp kẽ bẹn, nách xuất hiện các thương tổn đỏ da, mụn nước, mụn mủ dập vỡ nhanh đóng vẩy tiết kèm theo bệnh nhân mệt mỏi, sốt. Sau 24-48h, da đỏ nhanh chóng lan rộng ra toàn thân, phù nề, đau. Trên bề mặt da xuất hiện các bọng nước mềm, rất nông, không rõ ranh giới, dễ trợt, đôi khi các bọng nước này liên kết với nhau thành mảng rộng, sau đó trợt ra, bong vẩy mỏng như giấy cuốn thuốc lá, để lại nền da đỏ ẩm.
Những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể bị mất nước, rối loạn điện giải. Nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, bệnh tiến triển trong vòng 5-7 ngày, các thương tổn khô lại, bong vẩy da và khỏi.
Điều trị hội chứng bong vảy da do tụ cầu
Nguyên tắc chung
- Kháng sinh toàn thân
- Bồi phụ nước-điện giải/nâng cao thể trạng
Điều trị cụ thể
- Tùy tình hình để lựa chọn kháng sinh, tốt nhất là amoxicillin phối hợp với acid clavulanic: trẻ em < 12 tuổi: 30 mg/kg/ngày chia 2 lần, trẻ em > 12 tuổi: 40mg/kg/ngày. Thời gian điều trị 7ngày.
- Tụ cầu vàng nhạy cảm methicillin: oxacillin 150 mg/kg/ngày chia đều 6 giờ/lần trong 5-7 ngày.
- Tụ cầu vàng kháng methicillin: vancomycin 40-60 mg/kg/ngày chia đều 6 giờ/lần trong 7-14 ngày
- Điều trị hỗ trợ: kem, mỡ dưỡng ẩm để nâng cao khả năng hồi phục của da.
Cách phòng tránh hội chứng bong vảy da do tụ cầu
- Cách ly trẻ cho đến khi khỏi bệnh.
- Nâng cao thể trạng.
- Điều trị sớm các ổ nhiễm khuẩn bằng kháng sinh đủ liều.
- Vệ sinh cá nhân.
