Thuốc tiêm Phenylephrin - Thuốc giải độc

Thuốc tiêm Phenylephrin - Thuốc giải độc

Thông tin dành cho chuyên gia

1. Tên hoạt chất

Phenylephrin

Tên biệt dược thường gặp: Phenylephrin Aguettant 50 Microgrammes/ml, Neosynephrine faure 5%, 

2. Dạng bào chế

Dạng bào chế: Thuốc tiêm

Các loại hàm lượng: Phenylephrin 50 mcg

3. Chỉ định

• Điều trị hạ huyết áp trong khi gây mê và gây tê vùng tủy sống hoặc ngoài màng cứng để làm thủ thuật ngoại khoa hoặc sản khoa,. 
• Điều trị dự phòng hạ huyết áp khi gây tê tủy sống để làm thủ thuật ngoại khoa hoặc sản khoa.

4. Dược lực và dược động học

4.1. Dược lực

Nhóm dược lý-trị liệu: Thuốc kích thích tim ngoài glycosid trợ tim

Phenylephrin là một thuốc co mạch mạnh tác động bằng cách hầu như chỉ kích thích các thụ thể alpha-1 adrenergic. Tác dụng co động mạnh này còn đi kèm với co tĩnh mạch, qua đó dẫn đến tăng áp suất động mạch và nhịp tim chậm phản xạ. Sự co mạch mạnh ở hệ thống động mạch làm tăng kháng lực đối với tống máu tâm thất (tăng hậu tải), dẫn đến giảm cung lượng tim, có thể ít rõ rệt trên người bình thường, nhưng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng suy tim có sẵn từ trước.

4.2. Dược động học

Hấp thu

Phenylephrin hấp thu rất thất thường qua đường tiêu hóa, sinh khả dụng của thuốc chỉ đạt ≤ 38%. Thời gian tác động sau khi tiêm tĩnh mạch là 20 phút. Thời gian bán thải là 3 giờ.

Phân bố

Phân bố vào các mô với thể tích phân bố giai đoạn đầu: 26 - 61 lít và ở trạng thái ổn định: 340 lít. Chưa biết thuốc có phân bố được vào sữa mẹ không.

Chuyển hóa

Phenylephrin bị chuyển hóa ở gan và ruột nhờ enzym monoaminoxidase (MAO) nhờ phản ứng oxy hóa khử amin và phản ứng liên hợp với acid glucuronic

Thải trừ

Phenylephrin được thải trừ chủ yếu qua thận dưới dạng acid m-hydroxymandelic và các chất liên hợp phenol.

5. Lâm sàng

5.1. Liều dùng

5.2. Chống chỉ định

• Bệnh nhân tăng mẫn cảm với hoạt chất chính của thuốc hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc
• Bệnh nhân cao huyết áp nặng hoặc có bệnh mạch máu ngoại biên vì nguy cơ hoại thư do thiếu máu cục bộ hoặc huyết khối tĩnh mạch
• Dùng phối hợp với thuốc ức chế mono-amin oxidase (IMAO) không chọn lọc (hoặc trong vòng 2 tuần kể từ khi ngưng dùng các thuốc này) vì nguy cơ tăng huyết áp kịch phát và tăng thân nhiệt có thể gây tử vong 
• Bệnh nhân bị cường giáp nặng.

5.3. Thận trọng

Thận trọng khi sử dụng trong trường hợp: 

• Đái tháo đường
• Tăng huyết áp động mạch 
• Cường giáp không kiểm soát
• Suy mạch vành và các bệnh tim mạn tính
• Suy mạch máu ngoại biên không nghiêm trọng
• Nhịp tim chậm
• Block tim không hoàn toàn
• Nhịp tim nhanh
• Loạn nhịp tim
• Đau thắt ngực (phenylephrin có thể gây ra hoặc làm nặng hơn đau thắt ngực ở bệnh nhân bị bệnh mạch vành hoặc có tiền sử đau thắt ngực)
• Phình động mạch
• Glaucom góc đóng.

5.4. Tác dụng không mong muốn

Việc đánh giá các phản ứng có hại dựa trên định nghĩa tần suất sau: 

• (1) Rất phổ biến: ≥1/10; 
• (2) Phổ biến: ≥1/100 đến <1/10; 
• (3) Không phổ biến: ≥1/1.000 đến <1/100; 
• (4) Hiếm: ≥1/10.000 đến <1/1.000; 
• (5) Rất hiếm: <1/10.000; 
• (6) Không rõ: không thể ước tính từ dữ liệu có sẵn

5.5. Khả năng sinh sản, mang thai và cho con bú

Thai kỳ

Các nghiên cứu trên động vật về độc tính sinh sản và khả năng gây quái thai không đầy đủ. Sử dụng phenylephrin trong giai đoạn cuối của thai kỳ hoặc khi chuyển dạ có thể gây thiếu oxy cho thai nhi và nhịp tim chậm. Sự kết hợp với một số tác nhân oxytocic có thể gây tăng huyết áp nặng

Cho con bú

Một lượng nhỏ phenylephrin được tiết vào sữa mẹ. Dùng thuốc co mạch trên người mẹ có thể làm cho em bé phơi nhiễm với nguy cơ tác dụng tim mạch và thân kinh. Tuy nhiên, nếu chỉ sử dụng một lần duy nhất trong khi sinh thì vẫn có thể cho con bú mẹ.

5.6. Tương tác thuốc

Các phối hợp bị chống chỉ định: Các thuốc ức chế monoamie oxidase không chọn lọc (IMAO) (iproniazid, nialamid): Tăng huyết áp kịch phát, tăng thân nhiệt có thể gây tử vong. Do các thuốc lMAO có thời gian tác động dài nên tương tác này vẫn có thể xảy ra trong vòng 15 ngày kể từ khi ngưng dùng các thuốc IMAO. 

Các phối hợp không nên dùng 

• Thuốc ức chế men monoamin oxidase chọn lọc tuýp A (IMAO) (moclobemid, toloxaton), Alkaloid nấm cựa gà chủ vận trên thụ thể dopamin (bromocriptin, cabergolin, lisurid, pergolid) hoặc có tác dụng co mạch (dihydroergotamin, ergotamin, methylergometrine, methylsergid): Nguy cơ co mạch và/hoặc cơn tăng huyết áp.
• Sibutramin, thuốc chống trầm cảm ba vòng (như imipramine) và thuốc chống trầm cảm noradrenergic-serotoninergic (minalcipram, venlafaxin): Tăng huyết áp kịch phát kèm nguy cơ loạn nhịp (ức chế adrenalin hoặc noradrenalin đi vào các sợi giao cảm). 
• Linezolid: Nguy cơ co mach và/hoặc cơn tăng huyết áp. 
• Guanethidin và các chất liên quan: Tăng huyết áp đáng kể (tăng tác động liên quan đến giảm trương lực giao cảm và/hoặc ức chế adrenalin hoặc noradrenalin đi vào các sợi giao cảm). Nếu không thể tránh được phối hợp thuốc này, cần chú ý giảm liều các thuốc cường giao cảm.
• Cac thuốc glycosid tim, quinidin: Tăng nguy cơ loạn nhịp. 
• Thuốc gây mê halogen dễ bay hoi (desfluran, enfluran, halothane, isofluran, methoxyfluran sevofluran): Cơn tăng huyết áp khi phẫu thuật và loạn nhịp. 

Các phối hợp cần thận trọng: Các thuốc gây co bóp tử cung oxytoxin: Tác dụng các amin giống giao cảm chủ vận bị tăng cường. Do đó, một số thuốc gây co bóp tử cung oxytoxin có thể gây cao huyết áp dai dẳng nặng và có thể xảy ra đột quy hậu sản.

5.7. Quá liều

Các triệu chứng

Quá liều có thể gây ngoại tâm thu thất và những cơn nhịp nhanh thất kịch phát ngắn. Có thể xảy ra nhịp tim chậm phản xạ trong trường hợp huyết áp tăng đáng kể.

Các triệu chứng của quá liều bao gồm nhức đầu, buồn nôn, nôn mửa, rối loạn tâm thần hoang tưởng, ảo giác, tăng huyết áp và nhịp tim chậm phản xạ

Xử trí