Thuốc tiêm Procain benzylpenicillin - Thuốc chống nhiễm nhuẩn nhóm beta-lactam

Thuốc tiêm Procain benzylpenicillin - Thuốc chống nhiễm nhuẩn nhóm beta-lactam

Thông tin dành cho chuyên gia

1. Tên hoạt chất

Procain benzylpenicillin

Tên biệt dược thường gặp: Vibrobenyl, Bezolin

2. Dạng bào chế

Dạng bào chế: bột pha tiêm, hỗn dịch tiêm bắp

Các loại hàm lượng: Hỗn dịch nước để tiêm bắp: 300.000, 500.000, 600.000, 1.200.000, 2.400.000 đơn vị/ ml. Bột pha tiêm: Lọ 0.8g, 1.2g, 2.4g, 3g.

3. Chỉ định

Các nhiễm khuẩn sau đây thường đáp ứng với procain penicillin G tiêm bắp với liều thích hợp: 

• Nhiễm khuẩn do Streptococcus (liên cầu khuẩn) nhóm A (không có nhiễm vi khuẩn huyết). Các nhiễm khuẩn mức độ từ vừa đến nặng ở đường hô hấp trên (bao gồm viêm tai giữa), nhiễm khuẩn da và mô mềm, sốt tinh hồng nhiệt và viêm quầng. Các Streptococcus nhóm A, C, H, G, L và M rất nhạy cảm với penicillin G. Các nhóm khác, bao gồm nhóm D (Enterococcus) đều kháng. Với các nhiễm khuẩn có vi khuẩn huyết, nên dùng dạng penicillin tan trong nước. 
• Nhiễm khuẩn do Pneumococcus (phế cầu khuẩn) mức độ vừa ở đường hô hấp (bao gồm viêm tai giữa). 
• Nhiễm khuẩn do Staphylococcus (tụ cầu khuẩn) nhạy cảm với penicillin G: Các nhiễm khuẩn mức độ vừa ở da và mô mềm. 
• Bệnh thoi – xoắn khuẩn (fusospirochetosis) (viêm lợi Vincent và viêm họng). Các nhiễm khuẩn mức độ vừa ở họng miệng đáp ứng với điều trị bằng procain penicillin G. 
• Treponema pallidum (xoắn khuẩn giang mai) ở mọi giai đoạn. 
• Neisseria gonorrhoeae (lậu cầu khuẩn) cấp và mạn (không có vi khuẩn huyết). 
• Corynebacterium diphtheriae (trực khuẩn bạch hầu): Procain penicillin dùng hỗ trợ cho kháng độc tố để dự phòng ở giai đoạn mang mầm bệnh. 
• Bệnh than: Procain penicillin được chỉ định trong điều trị bệnh than do Bacillus anthracis (trực khuẩn than). 
• Nhiễm khuẩn do Streptobacillus monilliformis và Spirillum minus (sốt do chuột cắn). 
• Viêm quầng do các chủng Streptococcus nhạy cảm nhóm A. 
• Viêm màng trong tim bán cấp nhiễm khuẩn (Streptococcus nhóm A) chỉ dùng trong các nhiễm khuẩn rất nhạy cảm.

4. Dược lực và dược động học

4.1. Dược lực

Nhóm dược lý: kháng sinh nhóm penicillin tác dụng kéo dài.

Cơ chế tác dụng: Ức chế tổng hợp thành tế bào vi khuẩn.

Procain penicillin G là một chất đồng phân tử của procain và penicillin G dùng tiêm bắp dưới dạng hỗn dịch. Procain penicillin thủy phân in vivo thành penicillin G và thường được coi là một dạng dự trữ có tác dụng kéo dài của penicillin G. Penicillin G có tác dụng diệt khuẩn, chống các vi sinh vật nhạy cảm với penicillin trong thời kỳ sinh sôi nảy nở nhân lên nhanh. Thuốc không có tác dụng với các vi khuẩn sinh penicillinase bao gồm nhiều chủng Staphylococcus. Mặc dù các nghiên cứu in vitro chứng minh tính nhạy cảm của phần lớn các chủng vi sinh nêu dưới đây, hiệu quả lâm sàng đối với những nhiễm khuẩn ngoài những bệnh nêu trong mục chỉ định thì chưa có tài liệu chứng minh. 

Penicillin G thể hiện tác dụng cao in vitro đối với các Staphylococcus (trừ những chủng tiết penicillinase), các Streptococcus (nhóm A, C, G, H, L và M) và Pneumococcus. Các vi khuẩn khác nhạy cảm với penicillin G là Neisseria gonorrhoeae, Corynebacterium diphtheriae, Bacillus anthracis, Clostridia, Actinomyces bovis, Streptobacillus moniliformis, Listeria monocytogenes và Leptospira. Vi khuẩn rất nhạy cảm với tác dụng diệt khuẩn của penicillin G là Treponema pallidum. Penicillin tác dụng hiệp đồng với gentamicin hoặc tobramycin chống nhiều chủng Enterococcus.

4.2. Dược động học

Hấp thu

Vì procain penicillin ít tan, nên khi tiêm bắp thuốc đọng lại ở mô, từ đó thuốc được hấp thu chậm và thủy phân dần thành penicillin G. Khi tiêm bắp procain penicillin, nồng độ của penicillin G trong huyết thanh thường kéo dài hơn, nhưng thấp hơn so với khi tiêm bắp một liều penicillin G kali hoặc natri tương đương. Sau khi tiêm bắp một liều duy nhất procain penicillin cho người lớn hoặc trẻ sơ sinh, nồng độ đỉnh của penicillin G trong huyết tương đạt trong vòng 1 – 4 giờ, và thuốc còn được phát hiện thấy trong huyết thanh trong vòng 1 – 2 ngày và có thể phát hiện được penicillin G tới 5 ngày, tùy theo liều. Nói chung, khi tăng liều procain penicillin lên quá 600.000 đơn vị thì có chiều hướng kéo dài thời gian của nồng độ penicillin hơn là tăng nồng độ đỉnh trong huyết thanh.

Phân bố

Xấp xỉ 60% penicillin G liên kết với protein huyết thanh. Lượng thuốc phân bố trong các mô thay đổi khá nhiều, cao nhất là ở thận và thấp hơn là ở gan, da và ruột. Penicillin G phân bố vào các mô khác ở mức độ thấp hơn nữa, thuốc có rất ít trong dịch não tủy. Nhưng khi màng não bị viêm hoặc khi dùng kèm với probenecid thì trong dịch não tủy, penicillin G đạt nồng độ cao hơn.

Thải trừ

Sau khi tiêm bắp procain penicillin, penicillin G được hấp thu chậm và sau đó bị thải trừ qua nước tiểu liên tục một thời gian dài. Ðộ thanh thải của penicillin G bị chậm ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người suy thận.

5. Lâm sàng

5.1. Liều dùng

5.2. Chống chỉ định

• Có tiền sử quá mẫn với penicillin hoặc procain.

5.3. Thận trọng

Thận trọng khi sử dụng trong trường hợp: 

• Người có tiền sử quá mẫn Penicillin, các cephalosporin hoặc các dị nguyên khác, phải làm test trên da
• Người bệnh có tiền sử hen hoặc loạn nhịp tim.
• Bệnh nhân suy giảm chức năng gan, thận, người cao tuổi, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
• Dùng thuốc Procain benzylpenicillin có thể làm tăng trưởng quá mức các khuẩn không nhạy cảm. Do đó cần theo dõi chặt chẽ để kịp thời phát hiện hiện tượng bội nhiễm. Trong trường hợp này nên ngưng thuốc và sử dụng biện pháp thay thế.
• Chỉ sử dụng thuốc Procain benzylpenicillin bằng cách tiêm bắp, nên tiêm chậm và đều để thuốc được hấp thu tốt. Tránh tiêm vào mạch máu và các dây thần kinh ngoại biên. Để giảm sưng ở vị trí tiêm, nên thay đổi vị trí tiêm thường xuyên. Cần sử dụng thuốc trong ít nhất 10 ngày đối với trường hợp nhiễm liên cầu khuẩn.

5.4. Tác dụng không mong muốn

Việc đánh giá các phản ứng có hại dựa trên định nghĩa tần suất sau: 

• (1) Rất phổ biến: ≥1/10; 
• (2) Phổ biến: ≥1/100 đến <1/10; 
• (3) Không phổ biến: ≥1/1.000 đến <1/100; 
• (4) Hiếm: ≥1/10.000 đến <1/1.000; 
• (5) Rất hiếm: <1/10.000; 
• (6) Không rõ: không thể ước tính từ dữ liệu có sẵn

5.5. Khả năng sinh sản, mang thai và cho con bú

Thai kỳ

Chỉ dùng thuốc nếu thật sự cần thiết

Cho con bú

Chỉ dùng thuốc nếu thật cần và thận trọng, vì penicillin G và các sản phẩm chuyển hóa cũng tiết vào sữa mẹ.

5.6. Tương tác thuốc

• Probenecid làm giảm bài tiết các penicillin ở ống thận khi dùng đồng thời; tác dụng này làm tăng và kéo dài nồng độ trong huyết thanh, kéo dài nửa đời thải trừ và tăng nguy cơ độc của các penicillin. Penicillin và probenecid thường được dùng đồng thời để điều trị các bệnh lây truyền đường tình dục hoặc các nhiễm khuẩn khác mà cần có nồng độ kháng sinh cao hoặc kéo dài trong huyết thanh và mô. 
• Với aminoglycosid: Trộn in vitro penicillin và aminoglycosid sẽ làm mất nhiều hoạt tính của nhau; nếu cần dùng đồng thời những loại thuốc này, phải tiêm ở các vị trí khác nhau, cách nhau ít nhất 1 giờ. 
• Với cloramphenicol hoặc erythromycin hoặc sulfonamid hoặc tetracyclin: Vì các thuốc kìm khuẩn có thể ảnh hưởng đến tác dụng diệt khuẩn của các penicillin trong điều trị viêm màng não hoặc trong các tình trạng bệnh khác mà cần có tác dụng diệt khuẩn nhanh, cho nên tốt nhất là phải tránh dùng đồng thời 2 nhóm thuốc này.

5.7. Quá liều

Các triệu chứng

Những triệu chứng như tăng kích thích thần kinh – cơ hoặc co giật.

Xử trí 

Ngừng thuốc, điều trị triệu chứng và dùng các biện pháp điều trị hỗ trợ cần thiết. Loại penicillin G bằng thẩm phân máu.